Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

“Fikrlarni bashoratlash” usuli
. Bu usulda firma xodimlarining 
bo‘ladigan tendensiya haqidagi, hamda ba’zida kelajakdagi alohida xizmatlar, 
jarayonlar tendensiyalari haqidagi fikrlari va tasavvurlaridan foydalaniladi. 
Umumiy holda usul qat’iy ilmiy bo‘lmaydi. Bashoratlash davri – o‘rtacha va 
uzoq muddatli bo‘ladi. 
“Tarixiy o‘xshashlik” usuli
. Bozorga yangi tovarni qo‘yish va sotishlar 
hajmini o‘sishini o‘tmishdagi xuddi shunday bir-birini o‘rnini almashtiruvchi 
tovarlarni bashoratlashga asoslangan solishtirma tahlil qilish usuli. Bashoratlash 
davri – o‘rtacha va uzoq muddatli bo‘ladi. 
“Sirg‘aulchan o‘rtacha” usuli
. Dastlabki dinamik qatordagi har bir nuqta 
mavsumiylik va ma’lumotlarni muntazam emasligi ta’sirini bartaraf etish uchun 
arifmetik o‘rtachalash yo‘li bilan bir necha nuqtalar yig‘indisi bilan silliqlantiriladi. 
Bashoratlash davri – qisqa muddatli bo‘ladi. 
“Eksponensial silliqlash” usuli
. Bu usul sirg‘aluvchi o‘rtacha usuliga 
o‘xshash, ammo o‘rtachalashtirish dinamik qatorning dastlabki ma’lumotlari 
tomonidan berilgan belgilangan og‘irliklar bilan o‘tkaziladi. Har bir keyingi miqdor 
oldingidan olinadi. Bashoratlash davri – qisqa muddatli bo‘ladi. 
“Boks – Jenkins qatorlaridan foydalanish” usuli
. Usul statistic 
modellar va vaqt qatorlarini ishlab chiqishdan foydalanadi. Bashoratlash davri – 
o‘rtacha va qisqa muddatli bo‘ladi. 
“Klassik dinamik qatorlar” usuli
. Mavsumiy to‘lqin, trend va 
nomuntazam tarkibiy qismni dekompozitsiyalash uchun usul. Logistikada 3 dan 
12 oygacha davrga bashoratlash uchun eng yaxshi usullardan biri bo‘ladi. 
Bashoratlash davri – o‘rtacha va qisqa muddatli bo‘ladi. 
“Trendning proeksiyasi” usuli
. Trend uchun tahliliy formulani qurish va 
uni bashorat davrida davom ettirishdan iborat. Bir necha variantlarga ega: oddiy, 
nominal, logarifli va boshqalar. Bashoratlash davri – o‘rtacha va qisqa muddatli 
bo‘ladi.