Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

33-rasm. Sifatni nazorat qilishda mahsulotni loyihalashdagi asosiy omillar
47
 
Bu bosqichda o‗lchash tizimi va miqdor ko‗rsatkichlarini shunday tashkil qilish 
kerakki, bunda ularni statistik nazorat ostidaligini aniqlash mumkin bo‗lsin. Biz 
hamma detallarni yoki ulardan birortasini sifatini aniqlashimiz mumkin. Liniya 
inspektori yig‗uv liniyasida eng muhim kishilardan biri sanaladi, chunki u mahsulotni 
bevosita ishlab chiqarish jarayonida kuzatadi va uning sifat standartiga mos kelishini 
aniqlab boradi. Agar o‗zgarishlar sodir bo‗lsa, darhol uning oldini olish choralari 
ko‗rilishi zarur. 
Sifat tavsifini o‗lchash tizimi o‗rnatilgandan so‗ng, zarur talablarga rioya 
47
Azlarova M. ―Inson resurslarini boshqarish
‖ 
fani bo‗yicha o‗quv-uslubiy majmua.-Toshkent: Iqtisodiyot, 2018 yil, 
172-bet. 
Sifatni nazorat qilishda mahsulotni loyihalashdagi asosiy 
omillar
Tovar birinchi navbatda bozor 
ehtiyojlariga javob berish 
uchun loyihalashtiriladi. Bu 
ehtiyojni sotish bo'limi 
aniqlashi kerak va bunda u 
bozordagi o'zgarishlar bo'yicha 
olib borayotgan uzluksiz 
tadqiqotlarga asoslanadi 
Tovar shunday loyihalashtirilgan 
bo'lishi kerakki, uni nuqsonsiz 
ishlab chiqarish mumkin bo'lsin. 
Ayrim hollarda sifat nazorati 
muammolari konstruktsiyalash 
kamchiliklari natijasida kelib 
chiqadi. Demak, tovar funksional 
texnik xarakteristikalarga javob 
beradigan qilib konstruksiya 
qilinishi kerak 
Konstruksiyaning uchinchi sharti tovarni ishlab 
chiqarish xizmati va u xaridor qo'liga tekkandan 
so'ng texnik xizmat ko'rsatish yengil bo'lishi kerak 

---

143 
etilayotganligini aniqlash uchun statistik usullardan foydalanishimiz mumkin. 
Statistik ko‗rsatkichlar ko‗rsatiladigan xizmatlarga qaraganda, moddiy mahsulotlar 
ishlab chiqarishda oson qo‗llaniladi. Xizmatlar sohasida bu borada bir qator 
muammolarga duch kelish mumkin. 
Masalan, bizda shisha idishlarni suyuqlik bilan to‗ldiruvchi dastgoh bor. Bu 
dastgoh 1 minutda ko‗p idishni to‗ldiradi. Bu tez jarayon bo‗lib, vujudga keladigan 
muammolarni o‗z vaqtida hal qilish kerak. Deylik, dastgoh 0,5 idishlarni to‗ldiradi. 
Hech bir idishga aynan yarim
 
litr suyuqlik to‗ldirish mumkin emas. SHuning uchun 
me‘yordan chetlashishning mumkin bo‗lgan darajasini o‗rnatish zarur. Bu 0,5 yoki 1
 
litr bo‗lishi mumkinligini aniqlaymiz. Xuddi shunday nazorat suyuqliklarni 
aralashtirishda, idishni berkitishda, yashikka joylashtirish va tashishda amalga 
oshiriladi. 
Ishlab chiqarishda farqlanishlarni o‗lchash usullarining eng yaxshilaridan biri 
ustunli diagrammalar usulidir. Bu tizim tanlash prinsipi bo‗yicha ishlaydi. Siz kamida 
to‗rtta mahsulot namunasini olib tekshirishingiz kerak. Deylik, biz liniyadan 10 ta 
idishni olib, unga qancha suyuqlik solinganligini aniqlamoqchimiz. Bunda idishdagi 
suyuqlikiing aniq miqdorini o‗lchash tizimiga ega bo‗lishimiz zarur. Buning uchun 
vizual yoki suyuqlikni konteynerga qo‗yib tortish mumkin. SHunday qilib ishlab 
chiqarish liniyasidan o‗nta na‘muna olinib, har bir idishdagi suyuqlik aniqlanadi. 
Umumiy miqdorni 10 ga bo‗lish orqali o‗rtacha bir idishga solingan suyuqlik hajmi 
aniqlanadi. Biz o‗rtacha ortiqlik yoki yetishmovchilikka ega bo‗lamiz.
Sifatni nazorat qilishning boshqa metodlari ham bor. Ayrim hollarda murakkab 
metodlardan foydalanish zarur bo‗ladi. Sifatni nazorat qilishning eng yaxshi 
sistemasini ishlatish maqsadida maxsus ishlab chiqilgan tizimlardan foydalaniladi. 
Yetakchi ishlab chiqarishlarda ko‗p tovarlar mashinalar tomonidan tekshiriladi. 
Masalan, kompyuter mikrosxemalari doim mashinalar tomonidan tekshiriladi.