Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

Firma ichida o„qitish. 
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (IHTT) 
mutaxassislari 1972-yilda ishchi kuchi borasida olib borilayotgan siyosatni o‗rganib 
chiqdilar va ―Yaponiyadagi ishchi kuchi siyosati
‖ 
nomli hisobotni tayyorlab nashr 
qildilar. Unda shunday deyiladi, ―tekshirishni olib borgan bizlar qanday qilib 
professional tayyorgarlikka ega bo‗lmagan bitiruvchilar ishga qabul qilingach 
malakali mutaxassislarga aylanishiga tushunmaganligimizga iqror bo‗lishimiz kerak. 
Albatta korxonalarda ma‘lum darajada o‗qitiladi, lekin bu qisqa muddatli o‗qitish 
bo‗lib, ko‗pincha davlat tomonidan tasdiqlanmaydi, shunga muvofiq ravishda moddiy 
rag‗batlantirish olmaydi. Ish vaqtida o‗qitish (IVO‗) tufayli mutaxassislar tayyorlansa 
kerak
‖. 
IXTT mutaxassislari bu faktni izoxlab berishga qiynalib qolishdi, chunki 
Yaponiyadagi mavjud muntazam professional o‗qitish yevropa standartlariga ko‗ra 
yetarli emas, ammo bu mamlakatda malakali mutaxassislar salmog‗i juda yuqori.
Rasman sertifikatlashtirilgan ta‟limni baholash. 
Hozirgi vaqtda Yaponiyada 
firma ichida o‗qitish qisqa muddatli stajirovka (markazlashgan o‗qitish) shaklida 
amalga oshiriladi. 
Xodimlarni rivojlantirish rejasiga muvofiq stajirovkalar ishchilarning 
kategoriyasi va lavozimiga qarab uyushtiriladi. Stajirovkalar ITO‗ va mustaqil o‗qish 
shaklida o‗tkaziladi. II Jahon urushidan keyin mehnat vazirligi nemis modeliga 
asoslangan kasbiy o‗qitishni rejalashtirgandi, ammo bu rejalar o‗zini oqlamadi.
Rasman sertifikatlashtirilgan o‗qitish tizimi yordamida ko‗p ixtisosli ishchilarni 
tayyorlash boshqaruvchi xodimlar va yevropa hamda amerika texnikalari 
funksiyalarini bajaruvchi malakali kadrlarni olishga imkon berdi. Bundan tashqari, 
yapon xodimlar tayyorlash tizimi nafaqat o‗quv yurtlaridan va markazlashgan 
ta‘limdan foydalanadi, shu bilan birga IVO‗ ga ham katta e‘tibor beradi. 
Davlat va munitsipal muassasalar amalga oshiradigan kasbiy o‗qitish. ―Inson 
resurslarini
‖
kasbiy rivojlantirish qonuni asosida davlat, munitsipal organlar hamda
yollashga yordam korporatsiyasi -YYK (maxsus notijorat tashkiloti) kasbiy o‗qitish 
muassasalarini ochadilar. 
Davlat va munitsipal organlari amalga oshiradigan kasbiy o‗qitishning 
ta‘sischilari va shakllari tarkibiga ―inson resurslarini
‖ 
rivojlantirish markazlari, 

---

195 
politexnika kollejlari va markazlari, nogironlarni kasbiy o‗qitish markazlari hamda 
Politexnika universiteti kiradi.
Yuqoridagilardan shuni xulosa qilib aytish mumkinki, rivojlangan davlatlar 
tizimida IRM alohida o‗rin egallar ekan. Chunonchi, IRMni rivojlantirish 
strategiyasininig bosh masalasi – xodimlarni, kadrlar xizmati faoliyatini tashkil qilish, 
ularni rivojlanishi zaminida iqtisodiy ravnaq va katta daromadlarni ko‗zlash turur 
ekan.
Ko‗rib o‗tilgan Yaponiya va AQSh davlatlarida inson resurslarni boshqarish, 
kadrlarni tayyorlash tizimlari o‗zaro bir-birlariga uxshash tomonlari va ayni paytda 
har bir mamlakatning o‗ziga xos spetsifik xususiyatlari, elementlari mavjud ekan. 
Bizning vazifamiz bo‗larni chuqur o‗rganib, tahlil etib, ulardan respublikamizda 
kadrlarni tayyorlash va inson omilini rivojlantirishda o‗rinli foydalana olishdir.