Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

Institut va boshqa o„quv muassasalariga chiqish
. Ko‗pgina yetakchi 
tashkilotlar ―yosh qon
‖
- yangi, yosh mutaxassislarni jalb etish uchun metoddan 
foydalanadi. O‗quv mutaxassislariga chiqar ekan, tashkilot kompaniya 
prezentatsiyasini o‗tkazadi, mahsulotni namoyish etadi, turli videofilmlardan 
foydalanadi, bo‗lajak bitiruvchilar bilan suhbat o‗tkazib, ular qiziqqan savollarga 
javob beradi. Kompaniya vakillari bilan suhbat o‗tkazish nomzodlar ro‗yxatini 
yaratish imkonini beradi va boshqa metodlardan farqli o‗laroq, tanlov darajasi yuqori 
bo‗lib, keyingi bosqich tanlovlariga ketadigan vaqt va moliyaviy xarajatlarni 
qisqartiradi. Ammo shu bilan birga bu metod ko‗lami chegeralangan: direktor 
tanlash uchun institutga borish unchalik haqiqatga to‗g‗ri kelmaydi. 
Davlat mehnat agentliklari
. Ko‗pgina zamonaviy davlatlar hokimiyati ish 
qidirib yordam so‗rab murojjat etganlar uchun maxsus organlar tashkil etib, aholi ish 
bilan ta‘minlanganlik darajasini oshirishga ko‗mak beradi. Rossiya Federatsiyasida 
bunday muassasalar ishga joylashish bo‗yicha 
Federal byuro
deb nomlanib, ular 
har bir ma‘muriy okrug – viloyatlar, munitsipal okruglar to‗g‗risida – yoshi, 
ma‘lumoti, kvalifikatsiyasi, malakaviy tajribasi, qiziqqan kasbi to‗g‗risida 
ma‘lumotlar bazasiga ega. Xodimlarga ehtiyoj mavjud tashkilotlar ushbu ma‘lumotlar 
bazasiga kirish imkoniyatiga ega. Ushbu usul kamxarj, biroq keng ko‗lamdagi 
salohiyatli nomzodlarni qamrab ololmaydi, chunki ish bilan ta‘minlash agentliklariga 
faqatgina aholining ma‘lum qatlamgina murojjat etadi, eng avvalo mehnat ta‘tilidan
qaytgan ayollar va uy bekalari.
Personal tanlash bo„yicha xususiy agentliklar
. Oxirgi 30 yil ichida personal 
tanlash iqtisodiyotning keng ko‗lamda rivojlanayotgan jabhasiga aylanib ulgurdi. 

---

55 
Ko‗pgina mamlakatlarda, shu jumladan, bizning davlatda ham, bu soha bilan 
shug‗ullanuvchi yuzlab xususiy kompaniyalar mavjud. Har bir agentlik o‗z ma‘lum 
bazasiga ega, shuningdek, mijozning talabiga ko‗ra maxsus nomzodlarni tanlash 
jarayonini amalga oshiradi. Xizmatlar bo‗yicha to‗lov nomzodning muvaffaqiyatli 
tanlangani holda amalga oshiriladi va yillik ish haqining 30%-50%ini tashkil etadi. 
Xususiy agentliklar yetarli darajada yuqori sifatli nomzodlar bilan ta‘minlaydi, 
ularning barcha talablariga javob berishi va keyingi tanlab olish jarayonini oson 
kechishiga imkon beradi.
Ko‗p tashkilotlar o‗z ichida rezerv to‗plashni amalga oshirishni ma‘qul ko‗radi: 
o‗z xodimlarini xizmat bo‗yicha ko‗tarilishi arzonroq tushadi. Bundan tashqari 
ularning manfaatdorligi kuchayadi, ma‘naviy iqlim yaxshilanadi.