Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

Atrof-muhit.
Har bir inson atrof-muhit muhofazasi haqida qayg‗urishi kerak. 
Sanoatlashtirish va kishilarning shaharlarda, mintaqalarda to‗planishi chiqindilar 
bilan bog‗liq global muammoni keltirib chiqaradi. Bu atmosferaga chiqarilayotgan 
kimeviy chiqindilar yoki axlatxonalarga tashlanadigan chiqindilar bo‗lishi mumkin. 
Bundan tashqari quyoshdan himoya qiluvchi ozon qatlamining o‗zgarishi insoniyatga 
katta xavf tug‗diradi. 
Ayrim kishilar ekologik muammolarni oshirib yuborilgan deb hisoblaydilar. 
Shubhasiz, bunday muammolar mavjud va hukumat bu sohadagi nazoratni 
kuchaytirmog‗i lozim. Iste‘molchi soliq yoki tovarning yuqori qiymati orqali barcha 
xarajatlarni to‗laydi, har doimgidek menejer foyda va iste‘molchi o‗rtasida turadi. U 
past baholi yaxshi tovarlarni ishlab chiqarish xarajatlarida yangi mas‘uliyatga ega 
bo‗ladi. Atrof-muhit bunda qo‗shimcha va ortib boruvchi qiyinchiliklar tug‗diradi. 
Hukumat. 
G‗arbda davlat korporatsiyalar solig‗idan yuqori foizli daromadlar 
oladi, hukumat biznes yuzasidan qarorlarni doimiy ravishda ko‗paytirib boradi. 
Masalan, AQSHda yangi biznes ochish va yuritish hukumat qarorlari natijasida 

---

167 
tobora qiyinlashib bormoqda. Ko‗p kompaniyalarda hukumat qarorlariga ta‘sir 
etishga o‗rinish bilan shug‗ullanuvchi maxsus bo‗limlar ham mavjud. 
G‗arbda davlat tomonidan muvofiqlashtirish kompaniya faoliyatining ko‗p 
qirralarini qamrab oladi. Davlat xizmatchilarning eng kam ish haqi, ish vaqti 
o‗zunligini tartibga soladi, pensiya jamg‗armasiga to‗lovlar o‗tkazishni talab qiladi, 
ma‘lum ijtimoiy xizmatlar bilan ta‘minlash masalalari bilan shug‗ullanadi. 
Bundan tashqari davlatga va asosan soliq bo‗limiga yuboriladigan ko‗plab 
hisobotlar mavjud. Ko‗p g‗arbiy mamlakatlar iqtisodiyoti hukumat tomonidan 
markazlashgan boshqarishga yaqinlashib kelmoqda. Ammo ular buni markazlashgan 
boshqarish tizimi deb atamaydilar; chunki resurslarning haqiqiy taqsimlanishini 
rejalashtirmaydilar. Hukumat bunga muvofiqlashtirishni chuqurlashtirish orqali 
bilvosita ta‘sir ko‗rsatadi. Ular firmalarni hukumat qarorlari va davlat vazifalariga 
muvofiq holda faoliyat yuritishga yo‗naltiradi. Menejer bu qarorlarda ko‗rilgan 
masalalar bilan shug‗ullanmasligi mumkin emas va kelajakda bunga yanada ko‗proq 
e‘tibor beriladi.