Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

Ta‟minotchilar. 
Rahbariyat doimiy ravishda ta‘minotchilar bilan muloqotda 
bo‗ladi. Resurslar bilan ta‘minlash firma ishlarida muhim ahamiyatga ega. Chunki u 
ishlab chiqarishni zaruriy unsuri hisoblanadi. Rahbariyat tanlagan yo‗l orqali o‗z 
ta‘minotchilari bilan yaxshi munosabatlarni o‗rnatayotganligiga iqror bo‗lishi kerak. 
Bunga hisoblarni tez to‗lash, resurslar sifati va miqdoriga tegishli muammolarni 
birgalikda hal qilish va boshqa bitimlar ta‘sir qilishi mumkin. Mol yetkazib 
beruvchilar vaqtincha moliyalash manbalari bo‗lib qolishi mumkin. 
Xaridorlar. 
Firmaning xaridorlarga va xaridorlarning firmaga munosabati bu 
firmaning bozordagi faoliyatidir. Bu munosabatlar hurmat va ishonchga yoki shubha 
va begonalikka asoslangan bo‗lishi mumkin. Firma bu munosabatlarni shunday 
qilishi kerakki, bunda xaridorlarning qiziqishlarini o‗rganish va iloji boricha hisobga 
olishi zarur. SHuningdek ularning taklif va mulohazalarini e‘tibor bilan qarshilash 
kerak. Bu firma obro‗sini oshirishga va pirovardida, foyda olishga hamda firma 
maqsadlariga erishishga yordam beradi. 
Kasaba uyushmalari.
Menejer muomala qiladigan yana bir guruh - bu kasaba 
uyushmalaridir. U - xizmatchilardan tarkib topgan va ularning manfaatlarini 
rahbariyatga yetkazish maqsadida tuzilgan tashkilotdir. U o‗z talablarini amalga 
oshirish uchun boshqaruvga tazyiq o‗tkazuvchi iqtisodiy kuchdir. Kasaba uyushmasi 
odatda umummilliy va halqaro kasaba uyushma tashkilotlari bilan bog‗langan. Bu 
unga kuch va ta‘sir imkoniyatlarini beradi; ko‗pincha, mehnat sharoitlarini 
yaxshilash, ish haqini oshirish, ijtimoiy imtiyozlarni ko‗paytirish bo‗yicha talablarni 
ilgari suradi. Firma rahbariyati va kasaba uyushmasi o‗rtasidagi munosabatlar maxsus 
bo‗lim tomonidan tartibga solinadi. 
Kasaba uyushmasining vazifasi - firma rahbariyatining xizmatchilariga g‗arazli 
munosabatidan himoya qilishdir. Firma kasaba uyushma bilan kelishuvga 
ehtiyotkorona yondashishi zarur. 
AQSHda federal qonunlar insonning kasaba uyushmaga a‘zo bo‗lish xuquqini 
himoya qiladi. Odatda kasaba uyushmasi va firma rahbariyati o‗rtasida shartnoma 
qabul qilinadi. U bandlik, ish haqi darajasi, ishdan bo‗shatish jarayoni, ta‘tilga haq 

---

164 
to‗lash va boshqa masalalar bilan bog‗liq o‗zaro munosabatlarning ko‗p qirralarini 
aniqlashtiradi. Kasaba uyushmasining a‘zolari unga tegishli bo‗lish huquqi uchun o‗z 
ish haqidan badal to‗laydilar. Bu kasaba uyushmalariga iqtisodiy mustaqillik va 
hokimiyat beradi. Zaruriyat tug‗ilganda o‗z a‘zolari huquqini himoya qilish 
imkoniyatini beradi. 
Kasaba uyushmalari - zamonaviy vaqtda firma faoliyat yuritishi omilidir. 
Shuning uchun menejer ular bilan o‗zaro munosabatlar olib borishni bilishi zarur.