Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

Mahsulotlarni  sertifikatsiyalash 
Chet  el  sertifikat  protsedurasi  maqsadi  ishlab  chiqarish  va  tayyorlash 
korxonalariga mahsulotiga muvofiq ma’lum bir  turdagi monogrammali foydalanish 
uchun beriladi. 
Sertifikatlashtirish  tartibini  Amerika  neft  instituti  (AOI)  misolida  ko’rib 
chiqamiz. 
AOI kleymasida foydalanishga ruxsat etiladigan litsenziyaga ega bo’lish uchun 
quyidagi talablar bajarilishi shart: 
Ishlab  chiqaruvchi  litsenziya  bo’lmaganda  API  boshlang’ich  ma’lumotini 
so’raydi  texnik  talablarni  qamrovchi  litsenziyani  olish  va  API  monogrammadan 
foydalanish uchun. 
AOI litsenziyani olishda zaruriy talablarni yetkazib beradi; 
Ishlab  chiqaruvchi  AOI  ga  rasmiylashtirilgan  hujjat  paketini    jo’natadi  va 
zaruriy to’lovni amalga oshiradi. 
AOI  hamkorlari  ishlab  chiqaruvchi  rahbariyat  jo’natgan  sifat  dasturi  xaqidagi 
ma’lumotni o’rganadilar va qabul qiladilar yoki rad etadilar. 
AOI  inspeksiyaga  xayat  tayinlaydi.  Har  bir  xayat  a’zolari  AOI  tomonidan 
oldindan attestatsiya qilingan bo’ladi. 
 Ishlab  chiqaruvchi  shaxsan  AOI  inspeksiya  haftasi  va  xayat  a’zolarining 

---

193 
 
rahbarlarining familiyalari bilan xabarlantiriladi. 
 AOI  xay’at  a’zolari  rahbarlariga  sifat  dasturi  bo’yicha  tasdiqlangan 
boshqarilmani 
topshiradi. 
Keyinchalik  xay’at  a’zolarini  rahbari  korxona 
inspeksiyasining rejasini tuzadi. 
 AOI xay’at a’zolari korxona xodimlari bilan grafik bo’yicha kelishilgan yoki 
API xatida belgilan bo’yicha muloqat o’tkazadilar. 
 Ishlab  chiqaruvchi  korxona  inspeksiyasining  maqsadi:  sifat  dasturi 
ishlayotganligini,  shuningdek,  AOI  tasdiqlagan  sifat  dasturiga  muvofiqliligini 
oldindan API tekshirishga berganlikni aniqlash hisoblanadi. 
 Tekshirish  tugagandan  so’ng  xay’at  ishlab  chiqaruvchi  xodimlar  bilan 
o’zining oxirgi uchrashuvini o’tkazadi va ularga sifat tekshirishning hisobot nusxasini 
beradi. 
 
Xay’at  a’zolari  AOI  ga  ijobiy  ko’rsatkichlar  ishlari  o’tkazilganligi  haqida 
xabar beradi. 
 AOI 
boshqarma 
sifat 
tekshiruv 
hisobotida 
ko’rsatilgan 
ijobiy 
ko’rsatkichlarga baho beradi. 
 Agarda  AOI  ga  ishlab  chiqaruvchi  sifati  qoniqtirsa  imzo  chekadi  va  u 
monogrammadan foydalanishga 3 yilgacha litsenziya tasdiqlanadi. Litsenziyada  AOI 
korxonasiga  tegishli  sertifikat  raqami  ko’rsatiladi.  Bu  raqam  monogramma  yoniga 
tasdiqlangan buyumlarga bosiladi. 
 AOI  tomonidan  tekshiruv  ogohlantirilmagan  holda  har  yili  o’tkaziladi, 
litsenziyaning kelishuvga asosan ikkinchi va uchinchi yilida o’tkaziladi. 
 AOI  qo’shimcha  inspeksiya  o’tqazishi  mumkin,  agarda  unga  oldindan 
litsenziya bo’yicha sifatsiz mahsulotlarni ishlab chiqarayotganligidan xabar berilsa; 
3 yillik muddat tugagach litsenziya o’z kuchini yo’qotadi. 
Sertifikatlashtirishning  asosi  bo’lib  aholini  xavfsizligi  va  atrof  muhitning 
saqlanishlari qadimiy yoki chet el standartlari hisoblanadi. 
Tizimdagi qabul qilingan eng asosiy sxemalar Sertifikatlashtirishda quyidagilar 
hisoblanadi:  
A)  mahsulot  turi  bo’yicha  turli  sinash  o’tkazish  va  kelgusida  uni 

---

194 
 
Sertifikatlashtirishgan sifatini nazorati; 
B)  oldindan ogohlantirilib tekshirish  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulotni  yuqori 
sifatliligini va Sertifikatlashtirishgan mahsulotni sifatliligini ta’minlashdan iboratdir. 
Sertifikatlashtirishni o’tkazish va tayyorlash ishlariga quyidagilar kiradi: 
-  normativ  texnik  hujjatlarni  Sertifikatlashtiriladigan  mahsulotga  muvofiq 
tanlash; 
-  berilgan  mahsulotni  sertifikatlashtirish  tartibi  bo’yicha  hujjatni  o’rnatilishi, 
shuningdek, uni o’tkazish sxemasi tuziladi; 
-  sertifikatlashtiriladigan  mahsulotni  oldindan  ogohlantirilgan  holda  ishlab 
chiqarishni tekshirish; 
- sertifikatlashtirilayotgan mahsulotni tekshirish yoki sinash; 
- chet el va xalqaro organlarida mahsulot sertifikatlashtirish kelishuvini tuzish; 
-  sertifikatlashtirilgan  mahsulot  sifatini  va  ishlab  chiqarish  holatini 
kuchaytirish; 
- sertifikatlashtirish natijasi xaqida ma’lumot; 
Bu  barcha  ishlarni  o’tkazilishi  RFning  boshqarilayotgan  hujjatlariga  muvofiq 
o’tkaziladi.