|
Simptom turli kasalliklarda vujudga keladigan belgilar.
Masalan: Konchalovskiy- Rumpel- Leyede simptomi-dimlanish fenomeni, tizimcha simtomi - yelkani tizimcha (jgut) bilan qisib boylaganda yelka tepasi ichki tomonida nuqta - nuqta qontalashning hosil bo'lishi yoki Pasternatsiiy simptomi — buyrak kasalliklarida tashqaridan belga urib ko'rilganda mahalliy og'riqning paydo bo'lishidir.
Sindrom birga uchraydigan simptomlar yig'indisi: ma'lum kasallikka xos bo'lgan belgilar to'plami, simptomopleks.
Masalan: Adams-Stoks sindromi yurak o'tkazuvchi tizimining buzilishidan vujudga keluvchi sindrom. O'tkazuvchi tizimidan impulslarning normal o'tmasligi yurak qorinchalari 15-20 sek. To'xtashi, bemorning xushdan ketishi, betining oppoq oqarib, chuqur nafas olishi va yuz muskullarning uchishiga, so'ngra tutqanoqqa o'xshab tirishishi (Adams-Stoks sindromi)ga olib keladi.
Yurak-o'pka sindromi o'pkadagi surunkali jarayonlar natijasida kichik qon aylanish doirasida qonning dimlanib qolishidir. Bundan yurak o'ng qorinchasiga zo'r kelib, yetishmovchilik holatiga tushadi.
KASALLIKLARNI ANIQLASHDA QO'LLANADIGAN
TIBBIY USULLAR
Har xil ko'rinishlarda namoyon bo'ladigan kasalliklarni aniqlash uchun xilma xil usullar - bemor bilan oddiy muloqot (so'rab-surishtirish)dan boshlab, to murakkab tekshirish usullarigacha qo'llaniladi. Kasallik belgilarining bemor ongida namoyon bo'lishi - subyektiv belgilar deb ataladi. Masalan: og'riq sezish, ko'ngil aynish kabilar.
Agar kasallik ko'rinishi shifokor tomoiidan (teri sargayishi, jigar kattalashishi) aniqlansa, obyektiv belgilar deb qaraladi. Bitta belgi bilan kasallikni aniqlash juda qiyin, u har-xil belgilar yig'indisi orqali aniqlanadi. Shuning uchun tashxisotning birinchi tartib-qoidasi bemorni to'liq va tizimli o'rganish hisoblanadi. O'rganish esa ma'lum asosda olib boriladi. Bemorni tekshirish so'rab-surishtirishdan boshlanadi.
Avvalo bemor shikoyatlari aniqlanadi. Bu vaqtda asosiy va qo'shimcha shikoyatlar hisobga olinadi. Asosiy shikoyatlarga alohida ahamiyat beriladi. Uning asosiy xususiyati aniqlanadi. Masalan: yo'tal bo'lsa, u qandayligi, quruq yoki nam, qay vaqtda ko'proq bo'lishi, hurujli yoki hurujsizligi, sovuq havoga chiqqanda bo'lishi va h.k. So'ngra qolgan barcha shikoyatlari xam tahlil qilinadi. Asosiy shikoyatlarini o'rganish orqali kasallik haqida umumiy fikr yuritish mumkin. Lekin shuning o'zi bilan chegaralanib qolish kerak emas. Bemorni ma'lum tartib bo'yicha so'rab-surishtirish kerak. Bu bilan biz ayrim kasallik belgilari qolib ketmasligining oldini olamiz. Masalan: Bemorning umumiy holatida o'zgarish bo'lganligi yoki bo'lmaganligini aniqlaymiz (ozib ketmadimi, harorati yo'kmi, xolsizlik bormi, bosh og'rig'i, shish va x.k.).
Bemorni har tomonlama so'rab-surishtirib chiqqandan so'ng uning asosiy shikoyatlari tartib bilan yozilib, so'ngra qo'shimcha umumiy xususiyatga ega bo'lgan shikoyatlari yoziladi.
Kasallik anamnezi (Anamnezis morbi)
Kasallik tarixini so'rab-surishtirganda quyidagi asosiy savollarga to'liq va aniq javob olish kerak:
1) Kasallik qachon boshlangan?
2) U qanday boshlangan?
3) U qanday kechayapti?
4) O'kazilgav tekshirishlar va ularning natijalari qanday?
5) O'tkazilgan muolajalar va uning ta'siri qanday?
Kasallik rivojlanishi tarixi. Uning boshlanishidan, to hozirgi ko'rilayotgan vaqtgacha bo'lgan o'zgarishlar aks ettirilishi kerak. Avval, kasal bo'lmasdan oldingi sog'lig'ini aniqlash kerak. Kasallikning birinchi belgilarini to'la-to'kis aniqlanadi hamda uning keyingi kechishi so'raladi. Bundan tashqari, kasallikning sababini, uni keltirib chiqirgan omilni iloji boricha bilish kerak. Agar kasallik surunkali bo'lsa, uning qaytalaiishi va bosilishi (remissiya) davrlarini surishtirish kerak. Ilgari bemorni qanday preparatlar bilan davolaganliklari to'g'risida ham ma'lumot olish zarur (yurak glikozidlari, qon tomirlarini kengaytiruvchi dorilar, gormonlar, antibiotiklar siydik haydovchi dorilar va h.k.). Va, nixoyat, statsionarga yotish sababini ko'rsatish kerak.
(Anamnesis vitae)
Hayot anamnezi bemorning asosiy hayoti davrlari bo'yicha tibbiy tarjimai holi hisoblanadi. Avvalo, umumiy tarjimai Hol ahamiyatiga ega bo'lgan anamnez yig'iladi. Bunda tutilgan yeri, o'z vaqtida tug'ilganligi, nechanchi farzandligi, qachon yura boshlaganligi, raxit belgilari bo'lgan-bo'lmaganligi haqida axborot olinadi. Bu ma'lumotlar uning tug'ilishidagi va chaqaloqligidagi holatini bildiradi. So'ngra bolaligidagi umumiy ijtimoiy sharoitlar (turar joyi, ovqatlanishi va h.k.) jismoniy va aqliy o'sishi, qanday o'qiganligi, necha yoshida jinsiy yetilganligi, ayollarning esa necha marta homilador bo'lganligi, tuqqanligi va uning kechishi, abort va uning asorati to'g'risida axborot olinadi. Salomatlik uchun turar joy va turmush sharoitlari katta ahamiyatga ega. Uyi qanday, nechta odam yashaydi, ovqat tarkibi asosiy maxsulot-oqsil, yog', karbon suv va vytaminlar buyicha to'liq bo'lganmi? Bundan tashqari, vaqtida dam olishi, uyqusi, jismoniy tarbiya va sport bilan shug'ullanishi to'g'risida ma'lumot olish kerak. Korxona va muassasalardagi yomon sharoit va ishlab chiqarish zararlari qator kasalliklarni keltirib chikdrishi mumkin. Masalan: changlar o'pka kasalligini keltirib chiqaradi (to'qimachilik sanoatida). Bu hakda ham so'rab bilish kerak.
Bundan tashkari, boshdan kechirgan kasalliklari haqida so'raladi.
Oilaviy - irsiy anamnezni yig'ish, ya'ni ota-onasi, aka-uqa, opa singillari va yaqin qarindoshlarining sog'ligi haqida bilish bemorning kasalligini aniqlashga yordam beradi. Masalan: oilada kimdir sil kasalligi bilan og'risa, boshqalarga ham o'tishi mumkin, yoki zaxm kasalligi homilalik vaqtida bolaga o'tishi mumkin. Hozirgi vaqtda allergologik anamnez yig'ish juda katta ahamiyatga ega, chunki ekologik sharoitning yomonlashib borishi, dori darmonlarni haddan tashkari ko'p qo'llash, har xil sintetik moddalarning ko'p miqdorda ishlatilishi allergik kasalliklar ko'payib ketishiga sabab bo'lmokda. Allergik reaksiyalar juda xilma-xil bo'lib vazomotor rinitdan boshlab, to qizilcha, Kvinke shishi anafilaktik shokkacha uchraydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
