Toshkent davlat ikkinchi tibbiyot instituti

Salomatlik inson mavjudligining xukuki, manbai va ajralmas kismi sifatida

Salomatlik har bir inson uchun, shuningdek, butun jamiyat uchun bebaho kiymatga ega. BSSTning qarorlar kabul qiluvchi oliy organi - BSS assambleyasi 1977 yilda, hozirda «2000 yilga barcha uchun Salomatlik» («Zdorovye dlya vsex k 2000 g.») sifatida mashhur bo'lgan quyidagi rezolyutsiyani qabul qildi:

«Hukumatlar va BSSTning oldinda turgan o'n yilliklar ijtimoiy doirasidagi bosh maqsadi 2000 yilgacha butun jahon fuqarolarining iqtisodiy va ijtimoiy yo'nshshshda samarali hayot kechirishlariga imkon beruvchi darajadagi salomatligiga erishshi bo'lishi kerak.»

«2000 yilga barcha uchun Salomatlik» strategiyasi vazifalarining maqsadiga ko'pgina mamlakatlar uchun, ehtimol, erishib bo'lmas. Biroq, barcha vazifalarning mazmuii bugungi kunning salomatlik va kishilar salomatligini haqiqatda yaxshilashning ijtimoiy mumkin bo'lgan usullarini topish bilan bog'liq muammolarini «salomatlik barcha uchun» maqsadi ijtimoiy intizom va jarayon ekanligi yordamida yechi01ga harakat kilishimizga yo'naltirilgan.

BSS assambleyasi 1977 yilda ma'kullagan maqsad haligacha dolzarb, lekin shu vaqt mobaynida biz bunday ahamiyatli o'zgarishlarga «industrial» yovdashuv ishlamasligini va mos emasligini angladik. Salomatlik masalalari bo'yicha oshib borayotgan tengsizliklar ko'rsatishicha, sanoati rivojlangan mamlakatlarda iqtisodiy o'sishning ustivor hisoblangan miqdoriy ko'rsatkichlari va maksadlari kishilar salomatligi va ularning taraqqiyoti hisobiga erishilgan. Sifat ko'rsatkichlar hamda maqsadlarni mo'ljallab, ehtiyotlik bilan yondashuv, insonning ijtimoiy va ekologik taraqqiyoti ustivor yo'nalish

bo'lganda, masalan, birlamchi tibbiy-sanitar yordamga asoslangan yondashuv barcha uchun salomatlikka erishishning yana bir yo'li hisoblanadi.

Birlamchi tibbiy-sanitar yordamga asoslangan yondashuvni tarakkiy ettirish maqsadlarida Olma-ota (SSRI) da 1978 yil sentabrida birlamchi tibbiy-sanitar yordam bo'yicha Xalqaro konferensiya o'tkazilgan. Olma-Ota deklaratsiyasi salomatlikni himoya qilish masalalariga tor tibbiy yondashuvga javob edi. BSST salomatlikni himoya qilish masalalari istiqbollariga nisbatan muzokaralarni keng yoyishda muhim rol o'ynadi. 1984 yilda BSST salomatlikning kuyidagi ta'rifini chop etdi:

«Salomatlik — bu ... uning mikyosida har bir kishi yoki kishipar guruhi bir tomondan o'z istayushrini amapga oshira oladigan va ehtiyojlarini kondira oladigan, boshqa tomondan -atrof-muhitni o'zgartira oladigan yoki o'nglay oladigan o'lchamdir. Shu sababli salomatlik mavjudlik maksad sifatida emas, balki kundalik hayot manbai sifatida tushunshadi; u o'zida ijtimoiy va shaxsiy resurslarni ham, shuningdek, jismoniy imkoniyatparni ham mujassam etgan pozitiv koniyepsiyadan iborat.»

Bu ta'rif salomatlik tabiatining ko'p o'lchamliligini va odamlar istaklarini amalga oshirishda, ehtiyojlarini kondirishda va atrof-muhitni o'zgartirish yoki o'nglashda ularga yordam beradigan aniq ma'lumotlarsiz soglom bo'la olmaydilar, degan dalilni tasdiqlaydi. Bu ma'noda salomatlikni jismoniy va ruhiy kuchlar zahirasi, turli holatlarga moslashish va o'nglash qobiliyati sifatida tushunish mumkin. Salomatlik kishilarga o'z potensialini oxirigacha yetkazishga va me'yoriy hayot tarzi bilan yashashga yordam beradi. Salomatlik bizga jamiyatda faol ishtirok etishimizga imkon beradi va jamiyatning madaniy, ijtimoiy va iktisodiy gullab-yashnashiga imkon yaratadi. Sog'likni yaxshilash -farovonlikni his etish - o'z-o'zidan kuvonch va bayram hissini keltirishdan iborat va bu ma'noda salomatlikni kasalliklar va erta o'limning oldini olish bilan mustahkamlash ham muximdir.