Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

6.2-rasm. O’rmalovchi zanjirli traktorning
yurish qismi:
1-taranglovchi g’ildirak; taranglash moslamasi;3- o’rmalovchi zanjir;4-traktor ramasi; 5- tutqichrolik; 6-karetka; 7- tayanch g’ildirak; 8-etakchi yulduzcha.

Etakchi yulduzcha dvigateldan kuch uzatish mexanizmlari orqali harakatga kelib aylanganda, uning tishlari o’rmalovchi zanjirining bo’g’imlariga yoki tishlariga birin-ketin ilinib, o’rmalovchi zanjirni aylanishga majbur etadi va u o’z navbatida traktorni ilgarilanma harakatga keltiradi.
Traktor ramasi 4 tayanch g’ildiraklar 7 orqali o’rmalovchi zanjirning ichki sirtidagi izga tayanadi. Demak o’rmalovchi zanjirli traktor yer ustida yurmasdan, balki metal iz-yo’l ustida harakat qilinganligi sababli o’zining yurishiga kam quvvat sarf etadi. O’rmalovchi zanjirning yerga tayanib turadigan yuzasining satxi katta bo’lganligi uchun traktor og’ir bo’lishiga qaramay, uning yerga tushadigan solishtirma og’irligi g’ildirakli traktorlarnikidan kam bo’ladi.
Ma’lumki, fermer xo’jaliklarining ekin maydonlarini kengayishi natijasida ular tomonidan yuqori unumli g’ildirakli traktorlar, og’irtexnikkalar va kombaynlar sotib olinmoqda va ulardan foydalanish darajasi ortib bormoqda. Bu holat tuproqning zichlanish darajasini keskin oshishiga olib keladi.
Tuproqda namlik darajasi me’yoridan ortiq bo’lsa (1.7-rasm), shinalar tuproq bilan yetarlicha ilashmaydi va g’ildiraklar shataksiraydi.

a) b)

6.3-rasm. Traktor g’ildiragining quriq (a) vanam (b) tuproqlarni zichlash diagrammasi

SHataksirash natijasida shina protektorlari tuproqning yuza qismini kesib oladi, g’ildiraklar tagida yo’lakcha hosil bo’ladi va tuproq zichlanadi. Agar shinalar yedirilgan bo’lsa g’ildirak joyida aylanadi, tuproq qatlamlarini zichlanishi tezlashadi.
Yerlarni kuzgi shudgorlashda tuproqning namlik darajasi, shina protektorlarining holati va shinalardagi havo bosimiga (6.4-rasm) e’tibor qaratish kerak.