Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Ilashish muftasi - traktor dvigateli bilan uzatmalar qutisi orasida joylashgan bo’lib, odatda dvigatel maxovigiga o’rnatiladi. Qishloq xo’jaligida qo’llaniladigan traktorlarda asosan friktsion ilashish muftalari qo’llaniladi.
Ilashish muftasi quyidagi vazifalarni bajaradi. Mashina traktor agregati ishlayotganda dvigatelning tirsakli valida hosil qilingan burovchi momentni transmissiya valiga ishonchli uzatilishini ta’minlaydi hamda yuklanishlar keskin oshib ketganda transmissiya detallarini shikastlanishdan saqlaydi. SHu bilan birga ehtiyoj bo’lganda dvigatelning tirsakli valini transmissiya validan ajratish yoki ularni bir-biriga ravon qo’shishni ta’minlaydi.
Ilashish muftalari asosan kuyidagicha tafsiflanadi:
1. Burovchi momentni uzatish usuliga qarab - friktsion (ishqalanish kuchi), gidravlik (ishchi suyuqlikni dinamik yoki satatik bosimi) va elektromagnit (magnit maydoni kuchi) turlarga bo’linadi.
2. Ishqalanish yuzalarni shakliga qarab – diskli, konussimon o’qli va tasmali.
3. Yetaklanuvchi disklar soni qarab - bir, ikki va ko’p diskli.
4. Boshqarish mexanizmining konstruktsiyasiga qarab - doimiy qo’shilgan, hamma vaqt qo’shilmagan
5. Ilashish muftasi detallari orqali uzatilayotgan quvvat kuchi okimlari soni bo’yicha - quvvatni bir okimli, ya’ni dvigateldan kelayotgan barcha quvvat transmissiyaga uzatiladi hamda ikki okimli - dvigateldan keltirilayotgan quvvatni bir qismi transmissiyaga, kolgan qismi esa quvvat olish vali yuritmasiga uzatiladigan turlarga bo’linadi.
Traktorlarda asosan bir yoki ikki diskli, friktsion, doimiy qo’shilgan, ikki oqimli ilashish muftalari qo’llaniladi
Uzatmalar qutisi transmissiyaning umumiy uzatmalar sonini o’zgartirishga imkon beradigan agregat hisoblanib, u odatda traktorlarda tishlashish muftasi va markaziy uzatmalar orasida joylashadi.
Uzatmalar qutisining vazifasi uzatmalar sonini o’zgartirish hisobiga traktorning tezligini o’zgartirish, oldinga yoki orqa tomonga yurishini ta’minlash hamda uni harakatga keltirish va to’xtatishdan iborat.
Uzatmalar qutisi uzatish sonini o’zgartirish usuli qarab pog’onali, pog’onasiz va kombinatsiyalangan ko’rinishda bo’ladi.
Pog’onali. Berilgan uzatish soni diapozonida belgilangan, o’zgarmas songa ega bo’lib, bu sonlar o’zaro bir uzatmada mashina-traktor agregatini unumli va tejamkor ishlashini ta’minlaydi.
Pog’onasiz. Belgilangan diapozonda istalgan kerakli uzatish sonini hosil kilib beradi, bu esa mashina traktor parkini eng kulay rejimda ishlashini ta’minlaydi.
Kombinatsiyalangan.Odatdagi pogonasiz uzatma qutisi diapozoni kam bo’lib, uzatish sonini zarur kiymatlarga avtomatik ravishda o’zgartira olmasa, shundagina bu usul qo’llaniladi. Bu hollarda ikkita uzatmalar qutilari kombinatsiyasi o’rnatiladi.