Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Download 30,46 Mb. bet 9/211 Sana 02.04.2022 Hajmi 30,46 Mb. #525045

Bog'liq
QXM va A ma\'ruza (2) (3)

Bu sahifa navigatsiya:

• Pog’onasiz.
• Burovchi momentni o’zgartirish usuli bo’yicha
• Boshqarish usuli buyicha

a)

b)

2.3-rasm. Germaniyada ishlab chiqilgan traktor uzatmalar qutisi:
a-1920 yillar va b-1950 yillar oxiri
Uzatmalar qutisi uzatish sonini o’zgartirish usuli qarab pog’onali, pog’onasiz va kombinatsiyalangan ko’rinishda bo’ladi.
Pog’onali. Berilgan uzatish soni diapozonida belgilangan, o’zgarmas songa ega bo’lib, bu sonlar o’zaro bir uzatmada mashina-traktor agregatini unumli va tejamkor ishlashini ta’minlaydi.
Pog’onasiz. Belgilangan diapozonda istalgan kerakli uzatish sonini hosil kilib beradi, bu esa mashina traktor parkini eng kulay rejimda ishlashini ta’minlaydi.
Kombinatsiyalangan. Odatdagi pogonasiz uzatma qutisi diapozoni kam bo’lib, uzatish sonini zarur kiymatlarga avtomatik ravishda o’zgartira olmasa, shundagina bu usul qo’llaniladi. Bu hollarda ikkita uzatmalar qutilari kombinatsiyasi o’rnatiladi.
Burovchi momentni o’zgartirish usuli bo’yicha pog’onasiz uzatmalar qutisi mexaniq, gidravlik, elektr va kombinatsiyalangan turlarga bo’linadi.
Pog’onali uzatmalar qutilarida ushbu ko’rsatkich fakat mexaniq ravishda bajarilib, burovchi momentni o’zgartirish chegaralangan va imkoniyati kam bo’lgan tishli g’ildiraklar (shesternyalar) juftlari soni bilan o’zgartiriladi.
Boshqarish usuli buyicha qo’l bilan boshqariladigan, yarim avtomatik va avtomatik ravishda boshqariladigan turlarga bo’linadi.
Yarim avtomatik boshqarishda operatsiyani bir qismi tashqi energiya manbaidan foydalanish orqali bajariladi (gidravlik, elektromagnit), bu o’z navbatida xaydovchini ishini sezilarli darajada soddalashtiradi va yengillashtiradi.Avtomatik boshqarishda uzatish sonini optimal tanlash operatsiyalarini barchasi xaydovchi ishtirokisiz bajariladi. Ushbu avtomatik boshqarish pogonasiz usulda burovchi momentni o’zgarish xususiyatiga asoslanib yoki izma-iz boshqaruvchi qurilmalar hamda maxsus kompьyutyerlar yordamida amalga oshiriladi.
Uzatmalar qutisi foydalanishda quyidagi talablarga javob berishi kerak:
a) Agregatga kerakli tezlik – tortish rejimida unumli ishlashi uchun uzatish sonlar diapozoni yetarli bo’lishi kerak.
b) Mashina dvigatelini optimal yuklanishida mashina-traktor agregatini unumli va tejamkor ishlashini ta’minlay oladigan uzatish sonlar tizimini tanlash imkoniyati bo’lishi kerak.
Kishlok xo’jaligida ishlatiladigan zamonaviy traktor va avtomobillarning ko’pchiligida asosan pog’onali uzatmalar qutisi o’rnatilgan.
Toshkent traktor zavodida ishlab chiqarilayotgan TTZ rusumli g’ildirakli traktorlar asosan pog’onali uch valli uzatmalar qutisi bilan ta’minlangan.
Uch valli uzatmalar qutisi soddalashtirilgan ko’rinishda 1.17- rasmda berilgan. Uzatmalar qutisi birlamchi 1 va ikkilamchi 8, bulardan tashkari val 14 ham o’rnatilgan bo’lib, 1 va 14 vallar o’zaro bir juft silindrsimon shesternyalar orqali bog’langan. Bu juftlik o’z navbatida uzatishni tashkil qiluvchi uzatish sonini birinchi pog’onasini tashkil qiladi.
Oralik uzatmaga oldinga yuruvchi yetakchi shesternyalar mahkamlangan bo’lib, ular val 14 bilan birga aylanadilar.
Ushbu shesternyalar bilan ikkilamchi valdagi yetaklanuvchi karetkalarni tishli gardishlari qo’shilishi mumkin. Oralik valga 14 orqaga yurish uzatmasining yetakchi shesternyasi 12 ham mahkamlangan. Ikkilamchi valni 8 shlitsalarida bir gardishli 7 va ikki gardishli 6 karetkalar o’rnatiladi, undan tashkari tishli blokirovka yarim mufta 3 bo’lgan kombinatsiyalangan bir gardishli karetka 4 ham o’rnatiladi.
Karetka 4 chap tarafga siljitilsa, ikkilamchi valdagi yarim mufta bilan birlamchi valdagi yarim muftalar 3 bir-birlariga kirib «to’g’ri» uzatmani tashkil qiladi, shu bilan quvvat birlamchi val 1 dan ikkilamchi valga 8 bevosita o’tadi.

Download 30,46 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: