Toshkent davlat agrar universiteti

Jamiyatning tuzgan bitimlari va lizingga yetkazib bergan texnikalari soni (yillar kesimida)

2.2.1- jadval²⁴

Yillar	Tuzilgan lizing bitimlari soni	Lizingga berilgan texnikalar soni	Lizinnga berilgan obyektlarning qiymati (mln so’m)
2012	33739	42831	167 706,90
2013	37085	48091	267 358,00
2014	39013	52154	267 652,00
2015	42921	56062	273 100,00
2016	46861	60002	273 745,60
2017	51265	65508	338 002,10

Jamiyat faoliyatining oxirgi besh yillik tahliliga ko'ra, lizingga berilgantexnikalar hajmi va xo'jalik faoliyatidan olingan foydasi o'sib borganligini 2.2.2-jadvalda ko'rishimiz mumkin.

Jadvalning nomini yoz

Yillar	2012 yil	2013 yil	2014 yil	2015 yil	2016 yil	2017 yil
Lizingga berilgan texnikalarning qiymati (mlnso’m)	167 706,90	267 358,00	267 652,00	273 100,00	273 745,60	338 002,10
Oldingi yilga nisbatan o'sish (foiz hisobida)	126,0	162,00	100,10	106,90	100,20	119,00
Jamiyat daromadlari (mln so'm)	19629,0	27673,0	34 644,0	47925,1	58107,5	65100,0
Oldingi yilga nisbatan o'sish (foiz hisobida)	125,0	141,0	125,0	138,0	121,0	112,0

2.2.2-jadval
2018 yilda jamiyatni rivojlantirishning yuqori sur'atlarini saqlab qolish va iqtisodiy barqarorlikni ya’nada mustahkamlash maqsadida 2018 yil uchun quyidagilar eng muhim ustuvor vazifalar etib belgilangan:

- 2018 yil uchun qishloq xo'jalik texnikalarini lizingga yetkazib berish bo'yicha belgilangan reja ko'rsatkichlarining so'zsiz bajarilishini ta'minlash;

- 2018 yilda lizing to'lovlaridan bo'lgan qarzdorlikni keskin qisqartirish, barcha manbaalar hisobidan to'lovlarni amalga oshirishni doimiy ta'minlash va nazorat etib borish;

- Respublikada hozirgi zamon talabidan kelib chiqqan holda, yerlarni haydashda ishlatiladigan omochlar, mahalliy o'g'itlarni sepadigan moslamalar, zamonaviy yuqori unumli haydov traktorlari va chorvachilik yem-xashak o'rish texnikalarini lizingga berish hajmlarini ya’nada ko'paytirish, meva-sabzavot va bog'dorchilik sohasi uchun zarur bo'lgan minitraktorlar hamda chorva ozuqasini qayta ishlash uskunalarini lizingga berishni yo'lga qo'yish;

- haydo traktorlari va g'alla o'rish kombaynlariga qayta agregatlanadigan va har xil funktsional arayonlarni bajarish imkoniyatiga ega bo'lgan shleyf texnikalarni lizingga berishni ya’nada ko'paytirish;

- Jamiyat ustav jamg'armasini oshirish bo'yicha isholib borish;

- kadrlar sifat tarkibini yaxshilash, malakasini oshirish, shujumladan, xorijiy davlatlarda konferentsiya va seminarlarga tizimli ishtiroklarini yo'lga qo'yish;

- 2018 yil uchun “Davlat dasturi” ijrosini amalga oshirish;

- Jamiyat va hududiy filiallarning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash. 2018 yilda respublika qishloq xo'jaligi korxonalariga umumiy qiymati 345,8 mlrd. so'mlik 3995 dona texnikani lizing shartlarida yetkazib berish rejalashtirildi²⁵

2.2.3- jadval²⁶

№	Texnikalar nomi	Jami		Choraklar bo'yicha
		soni dona	qiymati mln so'm	I chorak		II chorak		III chorak		IV chorak
				soni	qiymati	soni	Qiymati	soni	qiymati	soni	Qiymati
1	Qoraqalpog'iston Respublikasi	153	8883	32	1481	65	4537	43	2039	13	826
2	Andijon	274	12165	46	2052	154	5625	61	2865	13	1623
3	Buxoro	300	25248	44	4683	107	8526	88	7387	61	4652
4	Jizzax	444	82421	69	9338	182	43182	112	17804	81	12097
5	Qashqadaryo	182	11948	31	1750	77	5451	43	3192	31	1555
6	Navoiy	140	9613	29	1516	49	3379	34	2677	28	2042
7	Namangan	329	23393	78	3445	114	7118	110	7854	27	4976
8	Samarqand	274	8400	38	1043	139	4065	73	2063	24	1229
9	Surxondaryo	398	21873	55	2929	161	8854	102	5998	80	4092
10	Sirdaryo	344	43728	57	2581	77	3740	90	12720	120	24687
11	Toshkent	479	56438	67	6754	234	27162	110	13912	68	8609
12	Farg'ona	500	26939	59	3749	259	11681	79	5313	103	6197
13	Xorazm	178	14750	21	4454	53	4179	43	5845	61	273
	Jami	3995	345800	626	45775	1671	137497	988	89669	710	72859

Jamg'arma mablag'lari hisobidan, jamiyatning o'zmablag'lari va jalb qilinadigan mablag'lari hisobidan yetkazib beriladigan texnika soni va summasini yuqoridagi jadvaldan ko'rish mumkin.Jamiyat daromadini oshirish, qishloq xo'jalik korxonalarining texnikaga bo'lgan talabini to'laroq qondirish maqsadida qo'shimcha manbaalardan, bank kreditlaridan foydalaniladi. Quyidagi (2.2.4-jadval) jadvaldan jamiyatning 2012-2017 yillarda banklardan jalb qilingan kreditlarni ko'rish mumkin. Kredit resurslari qishloq xo'jaligi texnikasi yetkazib beruvchi zavodlarga yo'naltirilib, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirishga xizmat qiladi va buyurtmalarga asosan lizingga texnikalarni o'z vaqtida yetkazib beradi. Bu o'z navbatida hukumatimiz tomonidan Jamiyat oldiga qishloq xo'jalik texnikasini yetkazib berish bo'yicha berilgan topshiriqni bajarilishiga o'zining ijobiy ta'sirini ko'rsatmoqda.(2.2.4-jadval)

Yillar	Ko'rsatkichlar		Bank kreditlari		O'z mablag'lari
2013	Lizingga berilgan obyektlar hajmi, mln. so'm	267 358,0		34 721,8		232 636,2
	Umumiy manbaga nisbatan ulushi, %	100%		13%		87%
2014	Lizingga berilgan obyektlar hajmi, mln. so'm	267 652,0		36 215,9		231 436,1
	Umumiy manbaga nisbatan ulushi, %	100%		14%		86%
2015	Lizingga berilgan obyektlar hajmi, mln. so'm	273 100,0		29 000,0		244 100,0
	Umumiy manbaga nisbatan ulushi, %	100%		11%		89%
2016	Lizingga berilgan obyektlar hajmi, mln. so'm	273 745,6		130 000,0		143 745,6
	Umumiy manbaga nisbatan ulushi, %	100%		47%		53%
2017	Lizingga berilgan obyektlar hajmi, mln. so'm	338 002,1		137 000,0		201 002,1
	Umumiy manbaga nisbatan ulushi, %	100%		41%		59%

2.2.4- jadval²⁷
Jadvaldan ko'rinib turibdiki, yillar davomida bank kreditini jalb qilish o'sib borgan, bu holat pirovardida jamiyatning aylanma mablag'lari to'ldirilishini va daromad rejasini bajarilishiga olib kelgan. Jamiyat tomonidan yillar davomida to'plangan tajribadan kelib chiqib, joriy 2018 yilda ham qo'shimcha mablag'larni jalb qilish ko'zda tutilgan. Bankdan jalb qilinadigan kredit resurslari yuqori unumli haydov va ishlov berish traktorlari, “Yaguar” chorvachilikka mo'ljallangan o'rim-yig'im kombayni, meva- sabzavot va bog'dorchilik, uzumchilik uchun kichik mexanizasiya vositalari va mini traktorlar, mavjud texnikalarga agregatlanadigan har xil funksional jarayonlarni bajarish imkoniyatiga ega bo'lgan shleyf texnikalarni moliyalashtirishga yo'naltiriladi. Jamiyatning aylanma mablag'larini shakllantirish, mavjud debitor qarzdorlikni undirish bo'yicha tizimli ishlar amalga oshiriladi. Shuning natijasida 2018-yilda g'alla va paxta imtiyozli kreditlaridan 104,7 mlrd. so'm, yakuniy transh mablag'laridan 83,6 mlrd. so'm, erkin manbalar hisobidan 114,8 mlrd. so'm miqdoridagi mablag'lar undirilib, lizing to'lovlari bo'yicha qarzdorlik kamayadi²⁸.

Jamiyatning 2014-2018 yillardagi daromadlari quyidagilar asosida shakillanadi:

- O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 2 noyabrdagi 424-sonli qarori asosida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi davlat xaridi uchun qishloq xo'jalik mahsulotlari yetishtirish va qishloq xo'jaligini texnika bilan jihozlashni maqsadli moliyalashtirish jamg'armasi qarz asosida beradigan mablag'lar hisobiga 7-10 yil muddatga, Markaziy bank qayta moliyalashtirish stavkasining 50 foizidan yuqori bo'lmagan miqdordagi lizing marjasini belgilagan holda lizingga yetkazib berilgan texnikalardan daromad;

-Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 30 oktyabrdagi 486-sonli qarori asosida o'z mablag'lari va jalb etilgan (qarz, kredit) mablag'lar hisobidan yillik 22-24 % lizing marjasini belgilagan holda lizingga yetkazib berilgan texnikalardan daromad;

- Jamiyat ta'sischiligidagi ma'suliyati cheklangan jamiyatlaridan olingan dividendlar;

- Sug'urta mukofotlari va boshqa daromadlardan shakllanadi.

Jamiyatning 2018 yildagi rejasi bo'yicha yalpi daromadi 876839,0 mln. so'm, davr xarajatlari 39 686,2 mln. so'm, moliyaviy faoliyat uchun to'lanadigan xarajatlari esa 37 262,9 mln. so'mni tashkil etadi. 2018 yilda rejadagi balans foydasi 11 734,6 mln. so'm, jamiyat ixtiyorida 10 734,6 mln. so'm sof foyda qolishi rejalashtirilmoqda. Quyidagi jadvalda “ O’zagrolizing” AJ ning 2014-2017 yillarda xizmat ko’rsatishdan tushgan sof tushumi, asosiy faoliyatning boshqa daromadlari, moliyaviy daromadlari (ming so’mda) keltirilgan. (2.2.5-jadval).

2.2.5-jadval²⁹