Тошкент давлат аграр университети

кашфиѐтга илгари маълум бўлмаган, 
объектив мавжуд қонуниятларни ўзгартиришга олиб келувчи моддий 
ҳаѐтнинг хусусият ва ҳодисаларини аниқлашга қодир бўлган тадқиқот 
натижалари кириши мумкин. 
Ҳоҳлаган халқ хўжалиги соҳасида янги, ижобий самара берувчи, масалан 
техник ечим томонидан тубдан фарқ қилувчи ишга ихтиро дейилади. Ихтиро учун 
муаллифлик гувоҳномаси ѐки патент тақдим этилади. 
Рационализаторлик таклифнинг асосий хусусиятларидан бири янгилиги ва 
фойдалилиги ҳисобланади. Унда масалани техник томондан ечилиши асосланган 
бўлиши зарур. 
Ихтирочи ва рационализаторлар ишлаб чиқаришни кенгайтиришда, ишлаб 
чиқариш 
фондларидан 
самарадорлигини 
оширишда, 
қишлоқ 
хўжалик 
техникаларини таъмирлаш билан боғлиқ бўлган, ишлаб чиқаришдаги ортиқча 
исрофгарчиликни камайтиришда муҳим ѐрдам кўрсатишлари мумкин. Бу ишларни 
доимо қўллаб қувватлаш лозим. 
Таянч тушунчалар: 
машиналар тизими, маҳаллий ва хорижий техникалар, 
янги техника ва технология, ишлаб чиқариш, жараѐнлар, уларни жорий қилишни 
ташкиллаштириш, режалаштириш, мақсади, вазифалари, кашфиѐт, ихтиро, 
фойдали модел, рационализаторлик таклифлар, уларнинг асосий белгилари. 
Мавзу бўйича такрорлашга оид синов саволлари: 
1.Техника ва ишлаб чиқаришнинг “яшаш” циклининг таҳлилини тушунтиринг?
2.Ишлаб 
чиқариш 
жараѐнларини 
комплекс 
механизациялаш 
ва 
электрлаштиришнинг аҳамияти, уларни такомиллаштириш муаммолари
нималардан иборат? 
3.Янги техника ва технологияларни жорий қилишни ташкиллаштиришнинг асосий 
вазифаларига нималарга киради?
4.Ишлаб чиқаришдаги ташкилий-техник тадбирлар режасининг мақсади ва 
вазифалари? 
5.Ишлаб чиқаришга янги техникаларни ва технологик ускуналарни кенг жорий 
этишни режалаштиришнинг асосий мақсадлари? 
6.Йиллик 
техник-иқтисодий 
самара 
ва 
самарадорликни 
аниқлашда 
фойдаланиладиган формуланинг таҳлили? 
7.Моддий рағбатлантиришга молик бўлган ишлаб чиқариш объектларини сананг 
ва асосий белгиларини айтинг?