Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

1. O’rta tolali paxta tolasini tozalash 
Tola tozalagichlar har kaysi jinga alohida bir yoki ikki qatorga bo’linishi mumkin. 
Tolani tozalash paxta tozalash korxonalarida asosan bir bosqichli tola tozalagichlarda 
amalga oshirilmokda. 
Hozirgi vaqtda paxta tozalash korxonalarida ko’p bosqichli tola tozalagich 1VP 
(“Paxtakor 2”), bir bosqichli 1VPU va ZOVPU rusumli tola tozalagichlari qo’llanilmokda. 
To’g’ri oqimli tola tozalagich 1VP (“Paxtakor 2”)
(1-rasm). Konstruktsiyasi va 
ishlash uslubi bo’yicha ZOVP-M individual tola gozalagichga o’xshaydi, to’g’ri oqimli, 
uch bosqichli va har biri 130 arrali tola ajratgichdan keyin o’rnatiladi. 
Bir tsilindrli tola tozalagichlar.
Ular hozirda uch tsilindrli tola tozalagichlar 
o’rniga, tola ajratgich quvurining ulanish joylarini saqlab qolgan holda o’rnatiladi. 1VP 
tola tozalagichi yangi 1VPU rusumli (2-rasm) tola tozalagichlarga almashtirilmokla. 
 
1- rasm. 1VP (“Paxtakor 2”) tola tozalagich: 

---

1 – olib ketuvchi bo’g’iz; 2 – pichoq ajratgich; 3 – arrali tsilindr; 4
 
–
 
ajratgich; 5 – ustiki 
qopqoq; 6 – chiqindi kamerasi; 7 – jalyuzali panjara; 8 – yo’naltiruvchi shit; 9 – kolosnikli 
panjara; 10 – tolani arraga kiydiruvchi cho’tka; 11 – qabul qiluvchi bo’g’iz. 
2- rasm. 1VPU tola tozalagich sxemasi: 
1 – qabul qilish bo’g’izi; 2 – tolani arraga kiydiruvchi cho’tka; 3 – jalyuzali panjara; 4 – 
chiqindilar kamerasi; 5 – kolosnikli panjara; 6 – arrali tsilindr; 7 – pichoq ajratgich; 8 – 
olib ketuvchi bo’g’izi. 
1- jadval 
Tola tozalagichlarning texnik xarakteristikalari 
Ko’rsatkichlar 
Ko’rsatkich miqdori 
1VPU 
1VP 
1 
2 
3 
Tola bo’yicha ish unumdorligi, kg/s 
2000 
2000 
Tozalash samaradorligi, %: 
biriichi navlarda 
25-30 
30-40 
past navlarda 
30-35 
40-60 
CHiqindilar toladorligi, % 
jumladan, erkin tola 
25 gacha 
30 gacha 
Dvigatelning o’rnatilgan quvvati, kV 
5,5 
16.5 
Arrali tsilindr diametri, mm 
310 
310 
Aylanish tezligi, rad/s (rad/min) 
arrali tsilindrniki 
151,76 
151,76 

---

(1450) 
(1450) 
Arralar oraligi qistirmasining diametri, tt : 
birinchi arrali tsilindrning 
190 
190 
ikkinchi arrali tsilindrning 
- 
250 
uchinchi arrali tsilindrning 
- 
280 
Qisqichlar qalinligi, mm 
6 
6 
Tola tozalagichga kiraverishda havo bosimi, Pa yoki 
N/m
2
(mm H
2
O) 
220(+20) 
220(+20) 
Kondensordan oldingi havo siyrakligi, Pa yoki N/m
2
(mm H
2
O) 
-350 (-35) 
-420 (-42) 
Ishchi organlar orilig’idagi tirqishlar va kengliklar, mm 
arra tishlari va kolosnik ishchi qirrasi orasidagi 
2,5±0,5 
2,5±0,5 
arrali tsilindr va uzish pichog’i orasidagi 
3-5 
3-5 
kolosniklar ishchi qirralari orasidagi 
45 
45 
cho’tka bilan kolosnikning ishchi qirrasi orasidagi 
45 
45 
tekis yo’naltirpsh cho’tkasi bilan arrali tsilindr orasidagi 
2 
2