Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

3.
 
Separator va tosh tutgichlar 
Paxta tolasi va chigit sifatini yaxshilash hamda ularga aralashgan iflos jismlarni 
kamaytirish tozalash mashinalarini va jinlarni normal ishlatishga bevosita bog’liqdir. 
Jinlarning to’xtovsiz va samarali ishlashi uchun chigitli paxtadagi og’ir jismlarni oldindan 
ajratib olish lozim. CHigitli paxtaga aralashgan og’ir jismlar (tosh, kesak, temir parchalari 
va h.k.) texnologik mashinalarning ish organlariga, ayniqsa jin, linterlarning arrali 
barabanlari tishlariga zarar yetkazib, mahsulot sifatini va mashinalarning ish unumini 
pasaytiradi. CHet jismlar texnologik mashinalarga zarar yetkazish bilan birga ish vaqtida 
yong’in chiqarish xavfini ham tug’diradi. SHuning uchun texnologik protsess sxemasiga 
og’ir jismlarni tutib oladigan moslamalarni qo’shib qo’yish shartdir. Og’ir jismlarni tutib 
oluvchi moslamalar texnologik protsessdagi o’rniga qarab ikki gruppaga bo’linadi: 
pnevmotransport trubasiga separatordan oldin liniyaga o’rnatiladigan moslamalar va 
separatordan keyin liniyadan tashqarida o’rnatiladigan moslamalar. 
2TCHL markali toshtutgich 
(2- rasm) oddiy tuzilgan bo’lib, uni tsex ichidagi 
pnevmotranportning paxta so’ruvchi trubasiga ulash qulay bo’ladi. Truba 
1
orqali havo 
oqimi bilan kelayotgan chigitli paxtadagi og’ir qo’shilmalar qo’zg’almas sirtga urilib 
tezligini yo’qotishi shuningdek truba 
2 
ning kengaytirilgan qismida havo tezligining ancha 
kamayishi natijasida paxtadan ajraladi. Paxtadan ajralgan og’ir qo’shilmalar ajratish 
cho’ntaklari 
3 
va 
4 
ga tushib, trubadan chiqib ketadilar. Bir soatda 12...14 t paxta 
o’tkazilganda toshtutgich shu paxtaga aralashgan toshlarning 70...80% ni tutib qoladi. 
Toshtutgich ichida havoning tezligi 22 m/s bo’lganda uning bosimi 295 Pa ga kamayadi. 

---

Liniyadagi toshtutgichlar paxtadagi og’ir qo’shilmalarning hammasini ajrata olmaganligi 
sababli separatordan keyin UTP-15 markali moslama ham o’rnatiladi..