saqlash uchun paxta tozalash zavodlari va ularga qarashli
paxta tayyorlash punktlari
quyidagi talablarni bajarishlari kerak:
●paxta ekadigan jamoa, shirkat va boshqa xo’jaliklar bilan har yili butun hosilni
davlatga sotish uchun kontraktatsion shartnoma tuzishi va uning bajarilishini tekshirishi;
●xo’jaliklarda qo’lda va mashinada teriladigan paxtaning sifatini qanday qilib
yaxshilash va sortlarga to’g’ri ajratish haqida tushuntirish o’tkazish;
●paxtani qabul qilishda davlat standartlarida belgilangan qoida va normalarga qat’iy
rioya qilish;
●quritish-tozalash tsexlarining to’xtovsiz va unumli ishlashini ta’minlash;
●qabul qilingan paxta uchun paxta topshiruvchilar bilan to’g’ri va o’z vaqtida
hisob-kitob qilish;
●qabul qilingan paxtani selektsion va sanoat sortlari bo’yicha uning usuliga va dala
gruppalariga qarab alohida partiyalarga ajratish va urug’lik paxtalarni ham reproduktsiyasi
bo’yicha
alohida partiyalarga ajratish;
●saqlanayotgan paxtaning sifatini o’z vaqtida tekshirib turish va zavod planiga
muvofiq yuklab jo’natib turish;
●paxtani saqlash, quritish, tozalash va zavodga jo’natish vaqtlarida uning sifatini
buzmaslik va isrof bo’lishiga yo’l qo’ymaslik kerak;
●zavodga yuborilayotgan paxtani tayyorlash punktida va zavodda tarozida tortish va
uning sifatini aniqlash yo’li bilan tayyorlash punktida saqlanayotgan
paxtaning hisobini
to’g’ri olib borish; paxtani qabul qilish, saqlash, quritish va tozalash hamda zavodga
yetkazib berish uchun sarflanadigan xarajatlarni kamaytirish choralarini ko’rish;
●paxta tayyorlash ishining hamma bosqichlarida yong’indan saqlash va xavfsizlik
texnikasi qoidalariga muvofiq tadbirlarini ko’rish paxtani qabul qilish, omborlarga joylash
va ularni tashish davrida ishlatiladigan mexanizmlardan to’liq
unumli foydalanish
choralarini ko’rish;
●paxta tayyorlash davrida ishlatiladigan transport uskunalari, brezentlar, qop-
qanorlar, laboratoriya jixozlari va boshqa xo’jalik materiallarini tejab-tergab sarflash
choralarini ko’rish;
●paxta tayyorlash punktlarining vazifasiga paxta tozalash zavodidan keltirilgan
urug’lik chigitni vaqtincha saqlash va ularni o’z vaqtida xo’jaliklarga
qoidaga muvofiq
tarqatish.
Paxta tozalash zavodlarida ishlab chiqariladigan paxta tolasi davlat standartiga
muvofiq yettita sortga bo’linadi. SHu sababli chigitli paxtani qabul qiluvchi
klassifikatorlar har bir sort paxta ichidan uning tashqi ko’rinishiga qarab yaxshi sifatli tola
beradigan qismini quyidagicha ajratib olinib, aloxida partiyaga to’plab boriladi:
– I sort paxtadan-pallalarining yirikligiga, rangiga, yaxshi ochilganligiga,
vazminligiga qarab a’lo sort tola
beradigan qismini;
– III sort paxtadan – ko’proq IV sort tola beradigan qismini;
– IV sort paxtadan – ko’proq IV va V sort tola beradigan qismini;
Mashinada terilgan paxta ichidan esa ko’proq I sort tola olish uchun uning yaxshi
pishgan qismi alohida ajratib olinadi.
Paxta tayorlash punktining teritoriyasi zavod direktorining buyrug’iga muvofiq
ikki yoki uch zonaga bo’linadi. Uch zonalik tayyorlash punktlarining kirish darvozasi
yoniga joylashgan 1 – zonada klassifikator paxtaning sifatini aniqlab, laboratoriya uchun
namuna oladi; 2 – zonada paxta tarozida tortiladi va katta
klassifikator qabul qilish
hujjatini yozib beradi; 3 – zonada qabul qilingan paxta partiyasiga qarab ochiq yoki yopiq
omborlarga joylashtiriladi va klassifikator tomonidan qayta sifati tekshiriladi.
Paxta qabul qilish ikki zonali sistemada bajarilsa, katta klassifikator 1 – zonada
turib paxtaning sifatini tekshiradi va tarozida tortadi. Agarda paxtaning sifati standart
talabiga javob bermasa 1 – zonadan nariga o’tkazilmaydi va quritish,
tozalash uchun
qaytariladi.
Paxta tayyorlash punktining laboratoriyasi qabul qilingan paxtaning har bir
partiyasi uchun pasport – kartochkasini tuzadi. Pasportda paxtaning selektsion va sanoat
sorti, reproduktsiyasi, dala guruxi, ombor nomeri, partiyaning boshlangan va tugallangan
vaqti, uning og’irligi va klassifikatorning familiyasi ko’rsatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
