Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Topshiriqni bajarish tartibi 
Talabalar yangi uzib olingan o‘simliklar, yangi piyoz va mulyajlardan foydalanib, 
oddiy piyozning morfologik belgilari bilan tanishadilar, respublikada rayonlashtirilgan 
navlarini ta’riflaydilar. Ular topshiriqni bajarish uchun 3 – 4 kishidan iborat 
zvenolarga bo‘linadilar. Navlar 9-shaklga muvofiq ta’riflanadi.
25- jadval
Piyoz navarini ta’riflash shakli. 
 
№ 
Nav belgilari 
Navlar 
1. 
Bargi; 
katta-kichikligi 
Rangi 
mum gubori soni 
ko‘ndalang kesimdagi shakli 
2. 
Piyozboshi; 
uzunligi (sm) 
diametri (sm) 
shakli indeksi 
shakli 

---

~ 335 ~ 
o‘rtacha vazni (g) 
quruq qobig‘i soni 
quruq qobig‘ining rangi 
sersuv qobig‘ining soni 
sersuv qobig‘ining rangi 
murtakliligi 
uyaliligi 
mazasi 
3. 
Navning o‘suv davri (kun) (tezpishar-ligi) 
To‘ldirilgan 
ta’riflash 
sxemasi 
topshiriqning 
bajarlishi 
to‘g‘risidagi
hisobot bo‘lib hisoblanadi. Jadvalning bo‘sh shakllariga sxemadagi izchillikda 
ta’riflanadigan navlarning nomi yoziladi. 
Topshiriqdan 
maqsad. 
Sarimsoqning 
morflogik 
xususiyatlariga 
ko‘ra 
respublikamizda rayonlashtirilgan navlarini o‘rganish. 
Uslubiy ko‘rsatma. 
Sarimsoqni (
Allium cepa L. 
piyozguldoshlar – 
Liliaceae 
oilasidan) eng ko‘p tarqlagan tur. Iqlim sharoitiga ko‘ra piyoz ikki 
Ekayotganda pallalarning og‘irligi 1-2 
g 
dan kam bo‘lmasligi kerak. Pallalarni 
ekish miqdori gektariga 8-14 
ts
. Ayni paytda sarimsoqpiyozning urug‘donasini ham 
eksa bo‘ladi. Bunda ekish miqdori gektariga 50-100 
kg
. Urug‘ donasini ekilganda 
birinchi yili bir pallali sarimsoqpiyoz olinadi. Ikkinchi yili esa ko‘ppallali 
sarimsoqpiyoz olinadi. 
Sarimsoqpiyoz lentasimon ikki va uch qatorlab ekiladi. Lentaning va qator 
oralarining kengligi (sug‘oriladigan egat markazidan) 70 
sm 
bo‘lishi kerak, bu qator 
oralarini asosiy izi 1,4 
kg 
bo‘lgan mexanizmlar yordamida ishlov berishga imkon 
yaratadi. Uch qatorlab ekilganda ular oralig‘i 15 sm, ikki qatorlarda esa 20 
sm 
bo‘ladi. 
Qatordagi o‘simliklar oralig‘i har qanday holatda ham 6-8 
sm 
qoldiriladi. 
Shunday qilib; ekish quyidagi sxemalar bo‘yicha amalga oshiriladi: ikki qatorlab 
50+20Ch5-6 
sm
, 40+15+15Ch7-8 
sm
. 1 
ga 
yerda o‘simlikning soni 450-600 ming 
donani tashkil etadi. 
Kichik uchastkalarga sarimsoq qo‘lda ekiladi, bunda yirik pallalar 6-9 sm, kichik 
pallalar esa 3-4 
sm 
chuqurlikka qadaladi. Sarimsoqni mexanizatsiya yordamida ekish 
uchun eksperimental ekuvchi apparat bilan qayta jihozlangan SLN-8 markali piyoz 
ekiladigan seyalkadan foydalaniladi. 
Begona o‘tlarga qarshi va tuproq yuzasini yumshatish uchun sarimsoq ekilgan er 
ko‘chat ekkunga va chiqqandan so‘ng ZBP-0,5 engil borona bilan borona qilinadi yoki 
BSO-4 borona bilan ekin atrofi yumshatiladi. Unib chiqquncha o‘tkaziladigan berona 
o‘tlar ko‘rinishi, yomg‘irdan so‘ng va tuproq yuzida qatqaloq paydo bo‘lishi, ikkinchi 
boronalash – sarimsoqning birinchi-ikkinchi bargi ko‘rinishi bilan amalga oshiriladi. 
O‘suv davrida 4-6 marta kultivatsiya o‘tkaziladi (har bir sug‘orishdan so‘ng). Birinchi 
kultivatsiyani 4-6 
sm 
chuqurlikda o‘tkaziladi, keyingilarida chuqurlikni astasekin 8-10 
sm 
ga etkaziladi. 

---

~ 336 ~ 
Bahorda sarimsoq bargi chiqishi bilan qo‘lda begona o‘tlardan tozalanadi va 
o‘simlikni engil chopiq qilinadi, mineral o‘g‘itlar bilan oziqlantiriladi. 
26- jadval