Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Nazorat savollar. 
1. Kam tarqalgan sabzavot ekinlarining kelib chiqishi makonlari bo’yicha 
ma’lumot bering?. 
2. Kam tarqalgan sabzavot ekinlarining iste’mol organlariga ko’ra tasniflanishi 
qanday?. 
3. Kam tarqalgan sabzavot ekinlarining tashqi muhit omillariga munosabati 
qanday? 
23-mavzu. Sug’oriladigan yerlarda poliz ekinlarini yetishtirish texnologiyasi 
 
Reja: 
 
1.
 
Yer tanlash, poliz ekinlarining o‘tmishdoshlarga munosabati. 
2.
 
Yerni ekishga tayyorlash. 
3.
 
Poliz ekinlarini o‘g‘itlash. 
4.
 
Urug‘larni ekishga tayyorlash. 
5.
 
Poliz ekinlarini ekish muddatlari va sxemalari. 
6. Poliz ekinlarini parvarish qilish. 

---

198 
7. Kasallik va zararkunandalarga qarshi kurash.
 
4.1. Yer tanlash, poliz ekinlarining o‘tmishdoshlarga munosabati 
Yer tanlash.
Poliz ekinlari tuproq sharoitlariga bir qadar talabchan. Ular mexanik 
tarkibi jihatidan yengil bo‘lib, suv hamda havo rejimi yaxshi mos tushadigan, organik 
moddalar va mineral ozuqa elementlari bilan yetarlicha ta’minlangan tuproqlarda juda 
yaxshi o‘sib, yuqori hosil beradi. Tarvuz yetishtirish uchun organik moddalari 
yetarlicha bo‘ladigan qumloq va qum tuproqlar hammadan ko‘ra mosdir. 
Qovun bilan qovoq tarvuzga qaraganda birmuncha unumdor tuproqlarni 
yoqtiradi, shunga ko‘ra ular organik moddalar bilan ta’minlangan qumloq tuproqlar 
bilan yengil bo‘z tuproqlarda yaxshi bitadi. O‘zbekistonda poliz ekinlari yangi 
o‘zlashtirilayotgan qo‘riq yerlarda, bog‘lar va tokzorlardan bo‘shagan maydonlarda 
hammadan ko‘ra unumliroq va sifatliroq hosil beradi. 
Poliz ekinlarini ekish uchun yer tanlashda maydonning sug‘orish suvi bilan 
qanchalik ta’minlangani, yetishtirilgan mahsulotni transportda tashib ketish uchun 
unga olib boradigan yo‘llarning bor-yo‘qligi ham hisobga olinadi. 
Poliz ekinlari uchun ajratilgan yer maydoni tekis bo‘lishi kerak, to‘g‘riburchak 
shaklda bo‘lsa, yana yaxshi. Yer maydoni kamida 10-15 gektar bo‘lmog‘i kerak, bu 
qator oralariga ishlov berishda agregatning kunlik ish unumiga to‘g‘ri keladi. 
Mexanizatsiya vositalaridan yaxshiroq foydalanish va ularni hadeb bir yerdan ikkinchi 
yerga ko‘chiravermaslik uchun poliz ekinlarini 10-20 gektarli massiv holida 
joylashtirish lozim. Poliz ekinlari uchun yerni to‘g‘ri tanlash hosilning salmog‘i bilan 
sifatini, ekin parvarishiga ketadigan sarf-harajatlar miqdorini ko‘p jihatdan belgilab 
beradi. Shuning uchun ham poliz ekinlari uchun yer tanlashga alohida ahamiyat berish 
va tuproq sharoitlarining bu ekinlar talablariga mos kelish-kelmasligini, kam harajat 
qilib, mahsulot olishni ta’minlab beradigan tashkiliy chora-tadbirlarni o‘tkazish 
imkoni bor-yo‘qligini hisobga olish kerak.