Toshkent davlat agrar universiteti sayyora xolmirzayeva

Mavzu bo‘yicha testlar:

1. 
   Quyidagi gaplardan ilmiy uslubga tegishlisini belgilang.
   

1. 
   Qani endi, barchasi ham senga o‘xshasa.
   
2. 
   Mayin shamol daraxt yaproqlarini asta tortqilaydi.
   
3. 
   Mushfiq onaning hasratlari bir dunyo edi.
   

d) Yonishning tashqi belgisi issiqlik va yorug‘lik chiqishidir.
2. Atamalarga tayanib, fikrni aniq va ixcham shaklda bayon qiluvchi uslub qanday uslub sanaladi?
a) publitsistik uslub
b) ilmiy uslub
c) badiiy uslub
d) rasmiy uslub
3. Atamalar, qoidalar, ta’riflar qaysi uslubni hosil qiladi?
a) publitsistik uslub
b) ilmiy uslub
c) badiiy uslub
d) rasmiy uslub
4. … muayyan turdagi qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish, uni sanoat usulida qayta ishlashni qo‘shib olib boradigan korxona.
a) Agrofirma
b) Firma
c) Xususiy korxona
d) Davlat korxonasi
5. … moddiy ishlab chiqarishning muhim tarmoqlaridan biri boʻlib, biologik resurslardan foydalangan holda mahsulot yaratadi.
a) Qishloq xo‘jaligi
b) Iqtisodiyot
c) Ishlab chiqarishning ko‘rinishi
d) Agrofirma

V BOB. MATNNING MAZMUNIY- SHAKLIY TUZILISHI

16. 
    MATN. MATNNING TUZILISHI
    

Tayanch so‘z va iboralar: maksimal matn, makromatn, tasviriy matn, izoh mazmunli matn, didaktik matn, xabar mazmunli matn.
Ma’lum voqelik haqida tasavvur (ma’lumot) beradigan bir yoki bir necha sintaktik birliklardan tashkil topgan nutqiy butunlik matn hisoblanadi.
Matn u yoki bu holda tugallangan mazmun va nutqning birligini oʻzida shakllantirgan hamda ifodalangan ogʻzaki yoki yozma asarga aytiladi.
Matnlar tipologik jihatdan quyidagi koʻrinishlarga ega:
1.Turgʻun strukturali matnlar (ma’lumotnoma, dalolatnoma, annotatsiya kabilar).
2.Erkin strukrurali matnlar (maqola,hikoya, she’r, roman kabilar).
Matnlar beshta funksional uslubga koʻra quyidagi tipologik tasnifga ega:
1.Spontan-soʻzlashuv matni(oldindan tayyorgarliksiz amalga oshirilgan ogʻzaki suhbat).
2.Rasmiy-hujjat matni(qonun,farmon,qaror,buyruq,ma’lumotnoma kabi).
3. Ilmiy matn(monografiya,dissertatsiya,ilimiy maqola,darslik,ma’ruza kabi).
4.Publistitik matn(ijtimoiy-siyosiy mavzulardagi maqolalar, ocherk,gazeta materiallari kabi).
5.Badiiy matn(roman,hikoya,doston,qissa kabi).
Matnlar maqsad-mohiyatida tilning muhim vazifasini bajarishiga koʻra ikki tipga boʻlinadi:
1.Badiiy matn(estetik vazifa yetakchilik qiladi).
2.Nobadiiy matn(kommunikativ vazifa yetakchilik qiladi)⁸.
Matn hajm va mazmun belgisiga ko‘ra ikkiga bo‘linadi: 1. Hajm belgisiga ko‘ra matn turlari. 2. Ifoda maqsadi va mazmun belgisiga ko‘ra matn turlari.