Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

---

aksiyalarga nisbatan ochiq obunaning ikkinchi davrasida ham talab bo‘lmasa, ularning emitentlari XIFlarga
sotish uchun mo‘ljallangan xususiylashtirilgan korxonalarning tasdiqlangan ro‘yxatidan chiqarib tashlanadi.
Aksiyalar sotilgandan keyin Davlat Mulki qo‘mitasi aksiyalarga egalik qilish huquqini xaridorga topshiradi.
XIFlar tomonidan maxsus davlat kreditlarining olinishi. XIFlarga maxsus davlat krediti Davlat Mulki
qo‘mitasi tomonidan xususiylashtirilayotgan korxonalar aksiyalarini xarid qilish uchun to‘lovni kechiktirish
ko‘rinishida 5 yil muddatga beriladi. Kreditni rasmiylashtirish faqat Davlat Mulki qo‘mitasidan
xususiylashtirilayotgan korxonalarning aksiyalarini sotib olishda va zarur bo‘lgan garov ta'minoti mavjud
hollarda amalga oshiriladi. XIFga tegishli bo‘lgan har qanday aktivlar - xususiylashtirilgan korxonalarning
aksiyalari, qimmatli qog‘ozlar, pul mablag‘lari va hokazolar kredit uchun garov tariqasida qabul qilinishi
mumkin. Ta'minot berilayotgan kreditning to‘liq summasida bo‘lishi kerak. XIF o‘z pul mablag‘lari bilan
xususiylashtirilayotgan korxona aksiyalari paketi qiymatining 30 foizini to‘laydi, aksiyalar paketi
qiymatining qolgan 70 foizi esa, kredit hisobidan sotib olinadi.
Kreditlarni qaytarish kredit berilgan yildan keyingi ikkinchi yildan boshlab XIF tomonidan pul
mablag‘larining Davlat Mulki qo‘mitasining maxsus hisob raqamiga o‘tkazilishi yo‘li bilan amalga
oshiriladi. Davlat krediti bo‘yicha qarzlar qaytarilganidan so‘ng XIF oddiy investitsiya fondiga aylantirilishi
mumkin. Bunda ushbu investitsiya fondi xususiylashtirilayotgan korxonalarning aksiyalarini ularning
nominal qiymati bo‘yicha xarid qilish va yangi davlat kreditini olish huquqini yo‘qotadi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda investitsiya va xususiylashtirish fondlariga o‘xshash
tashkilotlar moliyaviy jihatdan barqaror sanaladi, chunki ular mablag‘larining turli korxonalarga sarflanishi
diversifikatsiyasi qonuniy tartibda ta'minlanadi, faoliyatning cheklanishi esa XIFlarga tijorat xususiyatidagi
xatolarni qilmaslik imkonini beradi. Bunday tashkilotlarning shtatida turli xil korxonalarning istiqbollarini,
aksiyalar portfelini to‘g‘ri ta'minlay oladigan yuqori saviyali mutaxassislarning albatta ishtirok etishi
fondlar aksiyadorlariga yakuniy hisobda, hyech bo‘lmaganda, dividendlarning o‘rtacha me'yoriga ega
bo‘lish imkonini beradi.
Iqtisodiyoti o‘tish jarayonini boshidan kechirayotgan mamlakatlarda xususiylashtirish investitsiya
fondlarining zarar ko‘rib faoliyat ko‘rsatishi va bankrotlikka uchrashi ehtimol mavjud chunki
xususiylashtirilgan korxonalarning hammasi ham dividendlarning yetarli miqdorini ta'minlay oladigan
darajada daromadli emas.
O‘zbekistonning qonun hujjatlarida shu narsa ko‘zda tutilganki, agar XIF inqirozga uchrasa bo‘lsa
yoki boshqa sabablarga ko‘ra tugatilsa, uning aktivlari tugatish komissiyasi tomonidan ochiq kimoshdi
savdosi shaklida tarqatiladi, unda xususiylashtirilayotgan korxonalarning aksiyalarini xarid qilish huquqiga
ega bo‘lgan har qanday shaxs ishtirok etishi mumkin. O‘zbekistonda 1998 yilning kuzidan boshlab
investitsiya va xususiylashtirish investitsiya fondlarining xususiylashtirilgan korxonalar aksiyalari bo‘yicha
olgan daromadlari soliqlar, yig‘imlar va byudjetdan tashqari fondlarga to‘lovlardan ozod qilingan. Fond
tomonidan xususiylashtirilayotgan korxonalar aksiyalarini sotib olishga yo‘naltiriladigan daromadlar ham
soliqqa tortilmaydi.