Toshkent davlat agrar universiteti n. Ashurmetova, D. Saidova, R. Kamalova iqtisodiyot nazariyasi

Q	FC	VC	TC	MC	AFC	AVC
ATC
0	120	0
1		90
2		170
3		240
4		300
5		370
6		450
7		540
8		650
9		780
10		930

Berilgan ma’lumotlar asosida jadvalni to’ldiring. Ularni grafik orqali ifodalang.


Individual topshiriqlarni bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar

Muammo mavzu doirasi aniqlangandan so’ng, quyidagi ko’rinishdagi T – sxemasini tuzish va to’ldirish kerak.

T – sxemasini tuzish qoidasi:

• 
  Aniq xodisa (jarayon, voqea)ning jihatlari aniqlanadi, ular o’zaro solishtiriladi.
  
• 
  Ikki tomondan iborat “T” ko’rinishidagi jadvalga tahlil etilayotgan hodisa (jarayon, voqea)ning qarama-qarshi jihatlari yoziladi.
  

Masalalar bo’yicha yo’llanma
Aksiyada ifodalangan pul summasi uning nominal qiymati deyiladi, aksiya bozorida sotiladigan baho aksiya kursi deyiladi.


AKSIYA KURSI q DIVIDEND G’ SSUDA FOIZI * 100

Mahsulot birligini ishlab chiqarishga qilinadigan sarf-xarajatlarni hisoblash uchun o’rtacha umumiy, o’rtacha doimiy va o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar tushunchalaridan foydalaniladi. O’rtacha umumiy xarajatlar (ATC) yalpi xarajatlarning ishlab chiqarilgan tovar miqdori nisbatiga teng: ATC q TC G’ Q. O’rtacha doimiy xarajatlar (AFC) doimiy xarajatlarni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi. O’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar (AVC) o’zgaruvchi xarajatlarni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi.

Qo’shilgan xarajat (MC) deb keyingi qo’shilgan mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog’liq qo’shimcha xarajatlarga aytiladi: MC q TC_n – TC_n-1. Tovar yoki xizmatlar qo’shimcha birligini ishlab chiqarishga to’g’ri keladigan xarajatlar o’rtacha qo’shimcha xarajat deyiladi.
Asosiy tayanch tushunchalar:
Tadbirkorlik faoliyati – shakli va sohasidan qat’iy nazar foyda olishga va undan samarali foydalanish maqsadiga qaratilgan iqtisodiy faoliyat.
Aktsiyadorlik jamiyati – ko’proq foyda olish maqsadida aktsiyalar chiqarish orqali mеhnat, mеhnat qurollari va boshqa ishlab chiqarish vositalari hamda pul rеsurs (kapital)larini birlashtirgan uyushma.
Aktsiya – bu uning egasi aktsiyadorlik jamiyati kapitaliga o’zining ma’lum hissasini qo’shganligi va uning foydasidan dividеnd shaklida daromad olish huquqi borligiga guvohlik bеruvchi qimmatli qog’oz.
Aktsiya kursi – qimmatli qog’ozlar bozorida aktsiyalarning sotiladigan narxi.
Obligatsiya – uning egasi jamiyatga qayd qilingan foiz olish sharti bilan pul qo’yganligini tasdiqlovchi qimmatli qog’oz.
Ta’sischilik foydasi – sotilgan aktsiyalar va aktsiyadorlik korxonasiga haqiqatda qo’yilgan mablag’lar summasi o’rtasidagi farq.
Dividеnd – aktsiya egasi o’zlashtiradigan daromad turi.
Tadbirkorlik kapitali – tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo’lgan barcha moddiy vositalar, tovarlar va pul mablag’lari.
Aylanma kapital – unumli kapitalning bir doiraviy aylanish davomidagi ishlab chiqarish jarayonida to’liq istе’mol qilinadigan, o’z qiymatini yaratilgan mahsulotga to’liq o’tkazadigan va ashyoviy-buyum shaklini ham yo’qotadigan qismi.
Asosiy kapital – unumli kapitalning ishlab chiqarish (xizmat ko’rsatish) jarayonida bir qator doiraviy aylanishlar davomida qatnashib, o’zining qiymatini tayyorlanayotgan mahsulotga (xizmatga) bo’lib-bo’lib o’tkazib boradigan va xizmat muddati davomida o’zining ashyoviy-buyum shaklini o’zgartirmaydigan qismi.