Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

Goldji apparati.
 1898 yilda Italiyalik olim Goldji qayd qilgan va dikti-
osoma nomi bilan yuritgan. Eukariot tipli hujayralarning hammasida Goldji appa-
rati uchraydi. Goldji apparati tarkibida oqsillar, yog‘lar, polisaxaridlar, ferment-
lardan fosfotaza, peroksidaza va turli xil gidrolazalar uchraydi. Goldji apparati 
ko‘pincha yassi tsisterna shaklida bo‘lib, ular o‘z navbatida ustunchaga birlashadi. 
Ustuncha hosil qiluvchi Goldji apparati tsesternalarining coni 5-10 ni tashkil etadi. 
Bu organellalarning chetida pufakchalar va vakuollalar joylashadi. Tsisternalarning 
alohida joylashgan tiplari diktiosomalar deb ataladi. Ularning har bir hujayradagi 
o‘rtacha soni 20ga yaqindir. Bo‘linayotgan hujayralarda, tinch turgan hujayralarga 
nisbatan diktiosomalar ko‘p bo‘ladi. Goldji apparati suv balansini tartibga solishda 
hujayralardagi chiqindi zaharli moddalarni to‘plashda, vakuola hosil qilishda aso-
siy rol' o‘ynaydi.  
Yadro. 
O‘simlik va hayvon hujayralarining asosiy qismi bo‘lib, irsiy bel-
gilarni nasldan-naslga o‘tkazish va saqlashda, hujayralarda oqsil sintezini 
boshqarishda asosiy rol o‘ynaydi. Yadro hujayra markazida bo‘ladi. Hujayrada 
yadro bitta, ayrim hollarda ikkita yoki undan ham ko‘p bo‘lish mumkin. Yadro fa-
qat ko‘k yashil suv o‘tlarida va bakteriyalarda bo‘lmaydi,ularda yadro vazifasini 
bajaruvchi nukleoproteidlar mavjud bo‘ladi. Yadro ovalsimon, sharsimon, prozen-
xima hujayralarida cho‘ziqroq bo‘ladi. Hujayra o‘sgani bilan yadro katta-
lashmaydi, yosh hujayralar yadrosi qarilariga nisbatan katta bo‘ladi. Yadro quyuq 
va yopishqoq bo‘lishi bilan tsitoplazmadan farq qiladi. Qalinligi 400 A
0
 rangsiz 
qobig‘i bilan ajrab turadi, bir xil suyuqlik massadan iborat bo‘lib, unda bir yoki bir 
nechta yadrocha bo‘ladi. O‘simlik va hayvon hujayralari yadrosi tarkibida oqsil, 

---

 14
nuklein kislota, moy, ferment, hamda turli mineral tuzlar, fosfor, kaliy, magniy bor-
ligi aniqlangan. Agar hujayrani o‘rtasidan ikkiga bo‘lib, bir tomonda yadrosi 
qoldirsa shu tomon tezda yangi qobiqqa o‘ralib yashashni davom ettiradi, yarosiz 
tomon nobud bo‘ladi.