Toshkеnt axborot tеxnologiyalari

- LABORATORIYA ISHI

Mavzu: AND, OR, NOT mantiqiy standart so„zlardan foydalanish

Ishdan maqsad: Talabalarda AND, OR, NOT mantiqiy stanndart so‗zlardan foydalanish va shu orqali relyatsion MB da ishlash ko‘nikmasini hosil qilish.

Masalaning qo‟yilishi: AND, OR, NOT, IN, BETWEEN, LIKE operatoridan foydalanib avvalgi mashg‘ulotlarda yaratilgan jadvallar ustida amallar bajarish.

Uslubiy ko`rsatmalar:SQL tilida shart ifodalarini tuzish uchun solishtirish va mantiqiy operatorlardan tashqari yana bir qator maxsus operatorlar qo‗llaniladi. Bu operatorlar dasturlash tillarida mavjud emas. Bu operatolar:

Operator	Ta`rifi
=	teng
>	katta
<	kichik
>=	katta yoki teng
<=	kichik yoki teng
<>	teng emas
IN	biror qiymatlar to‗plamiga tegishliligini tekshirish
BETWEEN	biror qiymatlar diapozoniga tegishliligini tekshirish
LIKE	namuna bilan mosligini tekshirish
IS NULL	qiymat mavjudmasligini tekshirish
NOT	Mantiqiy inkor operatori
AND	VA mantiqiy operatori
OR	YOKI mantiqiy operatori

5.1-jadval. WHERE buyrug`i bilan ishlovchi operatorlar.
Misol: Imtihonlarda kamida bitta 2 yoki 3 baho olgan talabalarni identifikatorini tanlab chiqarish so`rovi.

SELECT id_st, mark

FROM mark_st

WHERE mark IN (2,3)

BETWEEN amali maydon qiymatini berilgan intervalga kirganligini tekshirish uchun ishlatiladi. Yuqoridagi natijani BETWEEN operatoridan foydalanib olish mumkin:

SELECT id_st, mark

FROM mark_st

WHERE mark BETWEEN 2 AND 3

Birorta xam 2, 3 olmagan talaba haqidagi ma‘lumotlar olish uchun NOT IN yoki NOT BETWEEN ishlatiladi.

Misol: Familiyalari A xarfi bilan boshlanuvchi talabalar ro‘yxatini tanlab olish.

Bunday xolatda LIKE operatoridan foydalanish qulay hisoblanadi. LIKE operatori faqat simvolli maydonlar uchun qo‗llaniladi va maydon qiymati operatorda ko‗rsatilgan namunaga mosligini tekshirish imkonini yaratadi. Namuna quyidagi maxsus simvollardan tashkil topadi:

• 
  _ (tagiga chizish belgisi) – bitta ixtiyoriy simvolni bildiradi;
  
• 
  % (foiz belgisi) – ixtiyoriy miqdordagi simvollar ketma – ketligini bildiradi.
  

SELECT id_st, surname

FROM student

WHERE surname LIKE 'A%'

Ishni bajarish tartibi

1. 
   Oyligi 4 000 000 dan ko‘p yoki id 2 dan katta Xodimlar Idsini, FISHini lavozimini esa katta harflarda chiqaramiz;
   

Zavod va kon xodimlari jadvallarini ko‘ramiz;

So`rov: SELECT *FROM zavod xodimlari;

Natija:





5.1-rasm. Zavod_xodimlari jadvalidagi ma‘lumotlarni ko‘rish.

So`rov: SELECT xodim_id, FISH, UPPER(lavozimi) FROM zavod_xodimlari

WHERE oyligi>4000000; Natija:

5.2-rasm. UPPER funksiyasini qo‘llanishi natijasi.

2. So`rov: SELECT xodim_id, substr(FISH ,1,1)||‟.‟|| lavozimi, FISH, manzili, length(manzili), oyligi FROM zavod_xodimlari WHERE xodim_id IN(1,2,3) AND oyligi>5000000

Natija:


5.2-rasm. Substr va mantiqiy amallarning qo‘llanishi.

3. So`rov: SELECT FISH, length(lavozimi), manzili, oyligi FROM zavod_xodimlari WHERE NOT xodim_id=3;

Natija:

3. 
   – rasm. Length funksiyasi va NOT mantiqiy amalining
   

qo‘llanishi.

4. 
   Zavod xodimlarining ism, familiyasini LOWER yordamida kichik harflarda, manzilining uzunligi va IDsi 1 va 2 oralig‘idagi xodimlarni chiqaramiz: