Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Urganch filiali

Toshkent Axborot Texnologiyalari

Universiteti Urganch filiali


Telekommunkatsiya texnologiyalari fakulteti
972 – 18 – guruh talabasi
Saidov Sirojiddinning
Kompyuterni tashkil qilish
fanidan yozgan mustaqil ishi.

№3

2020

Kompyuter tarmoqlarining rivojlanishi taqsimlangan axborot boshqaruv tizimlarinini rivojlanishiga sabab bo‘ldi. Integral mikrosxemalarining rivojlanishi boshqaruv obyektlarining mikroprotsessorlarini (MP) ish jarayonini o‘zgarishiga sabab bo‘ldi. Yangi texnologiyalar kiritish sharoitida mutaxassislar oldida texnologiya jarayonlarini o‘rnatish tarkibiy qismlarining qo‘llanilishi, zamonaviy texnologiyalar asosida tarmoq yaratish kabi masalalar tadqiqoti dolzarblashdi.

Xususan, mikrokontrollerlar asosida dasturiy boshqariladigan qurilmalarni yaratish dolzarb masalalardan hisoblanadi. Buning uchun qurilmalarga dastur yaratish jarayonini amalga oshirish zarur bo‘ladi. Foydalanilayotgan platada asosiy modulli mikrokontroller ATmega128 bo‘lib hisoblanadi. Bundan tashqari, platada turli periferiya qurilmalari, kuchlanish stabilizatori va yordamchi qurilmalar mavjud.

SN ATMega128A platasining umumiy ko‘rinishi

Kontroller modul platasi to‘g‘irlagich va kuchlanish stabilizatori bilan jihozlangan. Kirish kuchlanishi 6–15 V. Plata manbaga ulanishi bilan mos svetodiodlar yonadi. Mikrokontrollerni ISP va JTAG interfeysi orqali dasturlash mumkin. MK chiqishlari multipleksorga ulangan bo‘lib, uning vazifasi mikrokontrollerning chiqishlarini kerakli funksiyalar uchun ulashga kerak bo‘ladi. Mikrokontroller ATmega128 ikkita ketma-ket interfeys bilan jihozlangan bo‘lib, signallari RS-232 pog‘onasiga MAX232 o‘zgartirgich bilan o‘zgartirilgan. Plataga qo‘shimcha xotira — 4 Mb Atmel AT45DB041B Flash-xotira o‘rnatilgan. Xotira mikrokontroller bilan SPI interfeys orqali ulangan va uni ma’lumotlarni saqlash uchun foydalaniladi. Qurilma modullarini boshqarish uchun mikrokontroller kiritish chiqarish portalirini moslashtirish kerak bo‘ladi.

Kiritish chiqarish portlarini tashkillashtirish

Plataning modullari sxemasida har bir modulning kiritish va chiqarish ulanish portlari ko‘rsatilgan. Dasturlash jarayonida aynan keltirilgan portlar orqali murojaat etiladi. Platada sozlash jarayonlarini amalga oshirishda bir qancha dasturlash muhitlari mavjuddir. Ushbu muhitlardan biri — AVR Studio 4 muhiti hisoblanadi.

AVR Studio 4 — bu ishlab chiqarish muhiti bo‘lib, (IDE, Integrated Development Environment), AVR-operatsion tizimlar uchun juda ham qulay muhit hisoblanadi. Ushbu muhit 8 razryadli AVR RISC mikrokontrollerlari uchun dasturiy muhit hisoblanadi. Muhitda assembler va S (si) dasturlash tillaridan foydalaniladi.



AVR Studio 4 muhiti oynasi

Hosil qilingan dastur .hex kengaytmali faylini mikrokontrollerga yuklab boshqaruv qurilmalarini ishga tushiramiz. Uning uchun maxsus dasturiy muhitlar mavjud bo‘lib, ulardan AVRDUDE muhitidir.



AVRDUDE oynasi

Xulosa qilib aytganda, o‘rnatilgan tizimlarni boshqarish dasturiy ta’minotini SN ATMega128A platasida sozlash afzalliklaridan tashqari, yaratilgan dasturiy ta’minotni qurilmalarga yuklab, ish jarayonini vizual kuzatishda bir qancha muammolar kelib chiqadi. Ushbu muammolarni bartaraf etish uchun SN ATMega128A platasida sozlash ishlari amalga oshiriladi. Bundan tashqari , keltirilgan dasturiy muhitlar foydalanuvchi uchun tushunarli va qulay bo‘lishi bilan birga, murakkab o‘rnatilgan tizimlar uchun dasturni yaratish jarayonining oddiyligi, mikrokontroller turlarining mavjudligi, ularning qurilmalarini ish jarayonini tarkibiy qismini ishlash imkoniyatining mavjudligi va boshqa imkoniyatlarga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. J. YU. Yunusov, X. YU. Abasxonova. Raqamli qurilmalar va mikroprotsessor tizimlari. Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma. Toshkent 2010.
2. U. B. Amirsaidov, X. Yu. Abasxanova. Mikroprotsessorlar. Oliy o‘quv yurtlari uchun o‘quv qo‘llanma. Toshkent 2014.
3. Программирование на ассемблере для AVR-микроконтроллеров : Лаб.практикум по основам микропроцессорной техники / А. Ю. Бальзамов. — Саранск : Изд-во Мордов. ун-та, 2012. — 108 с.
4. Ю. А. Шпак. Программирование на языке С для AVR микроконтроллеров К: «МК-Пресс», 2006., 400 с.