Toshkent axborot texnologiyalari universiteti e



Download 0,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/4
Sana08.12.2019
Hajmi0,68 Mb.
#28926
1   2   3   4
Bog'liq
elektr zanjirlari nazariyasi



c

c

5

6



6

10

1



10

10

2



5

10

4









,  



,

1

5



10

1





c



c

 



yani 

u

1



(t)=1

·sin1·10


5

t,B. 


H(j

ω)=H(ω)·e

j

φ

(



ω

)

    ekanini xisobga olib H(w



c

) va 


φ

(w

c



) – larni hisoblaymiz: 

)

(



)

(

2



1

)

(



c

j

c

c

c

c

e

H

RC

j

C

R

j

j

H









 



 

 

23 


0

0

0



4

,

18



45

4

,



63

6

5



6

5

79



,

0

83



,

2

24



,

2

10



4

5

10



2

10

4



5

10

1



)

(

j



j

j

c

e

e

e

j

j

j

H













 

 

yani   



H(

ω

c



)=

O,79    


φ

(

ω



c

)

 =18,40



0

   


 Kirishda  ta'sir  etayotgan  U

1

(t)=1



·sinω

c

t,  signal  uchun  zanjir    chiqishida  quyidagini 



olamiz: 

 


 

 






B

t

t

H

t

u

c

c

c

,

4



,

18

10



sin

79

,



0

sin


0

5

2









 

 



3) qaysi chastotaviy oraliqda zanjir signali buzilishisiz uzatishni aniqlash maqsadida 

AChX  va  FChXni  hisoblab  grafiklarni  chizamiz.    w=w

c

    chastotadan  tashqari  hech 



bo'lmaganda yana oltita nuqtani hisoblaymiz, masalan  w=0: 0,I w

c

 ; 0 ,5w



c

; 2w


c

 ; 5 w


c

 ;10 


w

c

 . 



  

Hisobni quyidagi formula bo'yicha olib boramiz 

 

СR

j

СR

j

j

H

c





2

1



)

(

 



Biz ko'rgan misolda (RS) =5.4.10

-6

 =2.10 



-5

s, 


Hisob natijalarini 2.1Jadvalga kiritamiz. 

  

                                                     



  2.1-jadval  

 

Kuchlanish bo'yicha uzatish funktsiyasining amplituda- 



chastotaviy va fazochastotaviy xarakteristikalarini hisoblash natijalari 

 

ω,c



-1 

0,1.10



5

 

0,5.10



5

 

1.10



5

 

2.10



5

 

5.10



5

 

10.10



5

 

ω/ω



c

 



0,1 

0,5 




10 

H(

ω) 



0,5 

0,507 


0,634 

0,79 


0,922 

0,98 


0,995 

φ(ω)град  0 

5,60 

18,44 


18,43 

12,52 


5,60 

2,85 


 

 

Hisob  natijalari  Bo'yicha  zanjir  uzatish  funktsiyasi  (2.7  va  2.8-  rasmlar)  AChX  va 



FChX larni chizamiz.  

     


Zanjirning AChX va FChX sini tahlil qilib, quyidagi xulosaga kelish mumkin:  5 W

c

 



dan 10 W

gacha bo'lgan chastotaviy oraliqda zanjir  signalni  amalda buzilishsiz uzatadi, 



deb hisoblash mumkin.  

 

 



 

 

 



 

 


 

24 


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



2.7- rasm  Kuchlanish bo'yicha uzatish funktsiyasining amplituda- 

chastotaviy xarakteristikasi. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

2.8 


Kuchlanish bo'yicha uzatish funktsiyasining fazo- 

chastotaviy xarakteristikasi. 

 

 

 



 

 

 



 

3– topshiriq 

O'zgarmas tok  oddiy NEZini hisoblash 

 

5.1. – rasmda  sodda kuchlanish stabilizatorining sxemasi keltirilgan. Zajir kirishiga 



o'zgarmas stabillangan  V kuchlanish olinadi. Bu kuchlanish tok  

qarshiligi R

ok

 ga beriladi. 



 

 

 



 

 

 



 

 


 

25 


3.1-расм 

         Stabillovchi  eliment  sifatida  volt  –  amper  xarakteristikasi  (VAX)  5.1.  –  jadvalda 

keltirilgan stabilitrondan foydalaniladi. 

4.1. – jadval. 

 

 

I, мА  0 



0,5h 

0,8h  1h 

1,3h 

12,5h  13h 



14h 

14,5h 


U, В  0 

2,5h 


5 K 

7,8h  10 K  12,5h  17,5 K 

20 K 

22,5 K 


 

 

     Bu  yerda  K va h  –o'zgarmas koeffitsiyentlar.  Bu koeffitsiyentlar sxemaning E, R



b

 va 


R

yuk


 parametrlari bilan birga quyidagi tenglikdan aniqlanadi: 

20

М



К

 



 

          1, TS va KS fakulteti uchun

          1,5 TUT fakulteti uchun; 

h =     2 RRT fakulteti uchun; 

          2,5 maxsus fakultet uchun

 

R



b

=(N+M).0,05 kOm,



kOm

M

N

R

yuk

20



,   


,

12

2



B

M

E







 

bu yerda N-talabaning guruh jurnalidagi tartib nomeri, M-gurush nomerining oxirgi ikkita 

raqami. 

   


5.1. O'z variantingiz uchun stabilitronning VAXini chizish; 

5.2.  Yuk  xarakteristikasi  usulidan  foydalanib,  elimentlarga  qo'yilgan  kuchlanishlar 

va uladan oqib o'tadigan  toklarni aniqlash; 

  

5.3. 



Linearlash 

usulidan 

foydalanib, 

zanjirning 

barcha 

elimentlardagi 



kuchlanishlarni aniqlash.  Hisob natijalarini 5.2-p.dagi natijalar bilan taqqoslash. 

5.4.  Chiqishdagi  kuchlanish  tebranishlari 

ΔU-5%dan  oshmagan  hol  uchun 

zanjirning ko'rishidagi kuchlanish tebranishlari 

ΔE chegarasini aniqlash. 

5.5. Stabilizatsiya koeffitsiyenti K

st

 ni  aniqlash. 



 

   


 5-topshiriqni bajarish namunasi. 

Boshlang'ich ma'lumotlar: 

grA-20,    N=1;       M=20;  K=1:       h=1 

R

b



=1,05 kOm,     R

yuk


=1,05  kOM,       E=22 V. 

 

 1) stabilitronning VAXini chizamiz. 



 

 

 



 

 

 



 

 

26 


 

4.2-rasm. 

 2) stabilitronning yuk xarakterisitikasini chizamiz. 

Buning  4.3a-rasmda  alohida  ko'rsatilgan,  1-1'  uchlar  orasidagi  chiziqli  sxema 

qismini  ekvivalent  generator  bilan  almashtiramiz.  Natijada  sxema  4.3b-rasmdagi 

ko'rinishga keladi: 

 

 

 



 

 

 



 

 

4.3-rasm. 



     Ekvivalent generatorninig E

g

 EYUKsi va R



g

 qarshiligini quyidagicha aniqlaymiz.  



B

R

R

R

E

E

b

yu

yu

r

11

05



,

1

05



,

1

05



,

1

22







 

 



kOm

R

R

R

R

R

b

yu

b

yu

r

525


,

0

05



,

1

05



,

1

05



,

1

05



,

1







 

Ekvivalent generatorini quyidagi tenglama orqali ifodalash mumkin: 

U=E

r

-I



·R

r

 



Bu  tenglamaning  grafigini  chizish  uchun  uning  koordinata  o'qlari  bilan  kesishgan 

ikki nuqtasini topamiz. U=0 bo'lganda I= E

g

/ R


g

 bo'ladi, shu sababli ikkinchi nuqta (E

g

,0) 


bo'ladi. 4.1-rasmda bu nuqtalarni krestiklar bilan ko’rsatamiz va ular bo’yicha yuk 

xarakteristikasini o’tkazamiz. 

     VAX bilan stabilitron yuk xarakteristikasining kesishgan joyi R

1

(10, 2;2)ishchi nuqtani 



aniqlaydi.  Shunday  qilib,  U=10,2  V;  I

st

=  2  mA  ekani  ma'lum.  Bundan  R



b

  qarshilikdagi 

kuchlanish U

b

 ni topamiz: 



U

b

=E-U=22-10,2=11,8 V. 



Yuk qarshiligidagi tok  

mA

R

V

I

yu

7

,



9

10

05



,

1

2



,

10

3



11



 



 

R



 qarshiligidagi tok 

mA

R

V

I

2

,



11

10

05



,

1

8



,

11

3







 

 



   

 1-tugun  uchun  tuzilgan  Kirxgof  tenglamasidan  foydalanib  hisobning  to'g'riligini 

tekshiramiz: 

I

b



=I

yuk


 +I

ST 


        11,2=9,7+2. 

Ya'ni hisobning to'g'riligi tasdiqlandi. 



 

27 


3)Endi  hisob  uchun  linearlash  usulidan  foydalanamiz.  4.2-rasmdagi  stabilitronning 

VAXiga  murojat  qilamiz.  Bu  elimentning  ishchi  nuqtasi  R

1

  R


2

  chiziqli  qismda 

(stalibizatsiya qismida)  joylashgan deb tahmin qilib, uni U=U

0

+I·R



dif 

   to'g'ri chiziq bilan  

almashtiramiz.  R

dif


  parametrni  R

1

  VR



2

  (4.2-rasm)  yordamida  uchburchakdan  foydalanib 

aniqlakymiz: 

kOm

B

P

B

P

I

V

R

диф

22

,



0

5

,



10

3

,



2

2

5



,

12

2



,

10

5



,

12

2



1







 

 



 R

1

  R



2

  chiziqni  absissa  o'qi  bilan  (punktir)  kesishguncha  davom  ettirib,  U

0

  parmetrni 



aniqlaymiz:  

U

0



=9,8 B 

4.4-rasmga asosan stabilitronning chiziqli o'rin almashtirish sxemasi bilan almashtiramiz. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



4.4-rasm. 

      


Stabilitron  ulanishida  qutublik  hisobga  olinsa,  tekshirilayotgan  zanjir  sxemasi  4.4-

rasmda ko'rsatilgan ko'rinishga keladi. 

Tugunlardagi  kuchlanishlarni  aniqlash  usulidan  foydalanib,  tarmoqlardagi  

kuchlanishlarni  aniqlaymiz.    1  quyi  tugun  potentsialini  nolga  tengdeb  hisoblab,  quyidagi 

ko'rinishda tenglama tuzamiz: 

;

1



1

1

0



1

dif

yu

dif

R

U

R

E

R

R

R











 

Yoki 



;

22

,



0

8

,



9

05

,



1

22

05



,

1

1



22

,

0



1

05

,



1

1

1









 



 

Bu tenglamani yechib quyidagini olamiz: 

φ

1

=U=10,5B 



R

b

  qarshilikdagi kuchlanishni aniqlasak,     



U

b

=E-U=22-10,5=11,5 B 



Ikki usul  bo'yicha bajarilgan hisob natijalari o'zaro tengligiga ishonch hosil qildik. 

4)Zanjir chiqishdagi kuchlanish tebranishi              dan oshmagan xol uchun, zanjir 

kirishidagi  kuchlanish  tebranishlari  l  chegaralarini  aniqlaymiz.  Agar 

ΔU

1



=5%  bo'lsa, 

chiqishdagi yangi kuchlanish  

U

1

=U



·(1+0,05)=10,2(1,05)=10,7 B. 

 

28 


      Stabilitronning  VAX  i  bo'yicha  (4.2-rasm)  U' ga  mos  keladigan stabilitronning tokini 

aniqlaymiz. 

I

CT

=3,5 mA 



      Yukdagi tok 

I

1



yuk

=U’/R


yuk

=10,7/1,05= 10,2 mA 

     Kirishdagi yangi kuchlanish quyidagiga teng: 

E’=U


1

+(I


1

ST

+I



1

yu

)



·R

b

=10,7+(3,5+10,2)



·1,05=21,1 V. 

Kirishdagi  kuchlanish o'sishi quyidagiga teng: 

                  

Δ l


1

=E

1



-E=3/1 B.  

Stabilizatsiya koeffitsiyenti quyidagiga teng

8

,

2



05

,

0



22

1

,



3

'

'



'

'







V

U

E

e

K

C

 

 



Anologik ravishda 

ΔU

11



=5% ,bo’lganda 

U

11



= U

·(1-0,05) =10,2·0,95=9,7 V 

VAX yordamida (4.2-rasm) quyidagini topamiz: 

I’’


st

=1,4 mA 


Yukdagi tok I

yuk


’’=U’’/R

yuk


=9,7+(1,4+9,2)

·1,05=21 V. 

Kirishdagi yangi kuchlanish: 

 E’’=U’’+(I

st

’’+I


yuk

’’)·R


b

=9,7+(1,4+9,2)

·1,05=21B 

Kirishdagikuchlanish o'sishi: 

Δe’’=E’’-E=-I B 

                                                                                                             

Yangi stabilizatsiya koeffitsiyenti quyidagiga teng: 

91

,



0

)

05



,

0

(



22

1

'



'

'

'



'

'









U

U

E

e

K

c

 

 



 

Ishchi nuqtaning tik uchastkasidan (R

1

 R

2



) yotiq OR

1

 uchastkaga  



siljishi stabilizatsiya koeffitsiyentini keskin pasaytiradi. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

29 


 

 

A D A B I YO T 



1.Бакалов В.П. и др. Основы теории электрических цепей и электроники. М: Радио и                    

связь,1989 

2.Белецкий А.Ф. Теория линейных электрических цепей. М: Радио и связь,1986 

3.Андреев В.С. Теория нелинейных электрических цепей. . М: Радио и связь,1982 

4.Воробиенко П.П. Теория линейных электрических цепей.Сборник задач и 

упражнений. М: Радио и связь,1989 

5.Шебес М.Р.,Каблукова М.В. Задачник по теории линейных электрических цепей 

М:Высшая школа, 1990 

6.Баскаков С.И. Задачник по курсу «Радиотехнические цепи и сигналы». М: Высшая 

школа, 1989 

7.Методическое руководство по применению программируемых 

микрокалькуляторов типа «Электроника Б3-34» при решении задач по курсу 

ТЛЭЦ/Сост. Дмитриев В.Н. Ташкент, ТЭИС, 1986 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


 

30 


 

 

 



M U N D A R I J A  

 

So’z boshi …………………………………………………………………… ……..….2 



1-topshiriq. CHEZda o’tish jarayonini klassik usulda hisoblash. CHEZdа   o’tish 

jarayonini operator usulda hisoblash …………………… …………… …….…… ...3 

2- topshiriq. CHEZda o’tish jarayonini  vaqt usulida hisoblssh. Signallar spektrlarini taxlil 

qilish asosida soda zanjirlar sintezi……………………………………………….…17 

3- topshiriq. Reaktiv elektr filtrlarini jadval usulida hisoblash 

4- topshiriq. NEZni hisoblash …………………………………………………………33 

 

 

                                                  EZN bo’yicha kurs ishlarini bajarish 



                                                  uchun    metodik   qo’llanma, 2-qism. 

                                                  EZN kafedra majlisida ko’rib chiqib, 

                                                  bosishga tavsiya  etilgan 

                                                  (10.01.08 y. 20-kafedra qarori) 

                                        

                                                 Tuzuvchilar:    

                                                                        Davidov S.R. 

                                                                        To’lyaganova V.А 

                                                 Мacul muharrir  -Aripov Х.К. 

                                                 Мuharrir          -Parpieva К. 

 

 

 



ТАТУ 238-64-47 

 

 



 

 

 



 

 

 



Download 0,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish