Toshkent axborattexnologiyalari universiteti nukus filiali Kompyuter injeneringi yo'nalishi

2.Internetda narxni shakllantirish.
Internet bozori narx bo’yicha mukammalroq sanaladi. Chunki narxlar to’g’risidagi ma’lumotlar ko’zgudek barcha sotuvchi va xaridorlarga yoki vositachilarga bir xil ma’lum. Elektron biznesda ko’pchilik tovarlar an’anaviy biznesga, tovarlarga qaraganda anchagina arzon.
Arzon bo’lishiga ta’sir qiluvchi omillar:

1. 
   Savdo agentlari (vositachilar)- ya’ni ular xaridorlarga ko’plab turdagi tovar va ularni narxlari borasida juda ko’p ma’lumotlarni yetkazib turadi va sotuvchilar ham u yoki bu tovarga raqobat jihatidan narx belgilashga yondashadi.
   
2. 
   Teskari ouksionlarning mavjudligi-ya’ni bunday ouksionlarda xaridor sotuvchining belgilangan narxiga o’zini narxini taklif etishi mumkin.
   
3. 
   Erkin hududlarning mavjudligi
   
4. 
   Venchur kapitali-ya’ni ko’plab internet loyihalarni Venchur kompaniyalari qiziqqan holda uzoq muddatli hamkorlikda amalga oshirilishi sanaladi. Ular ishning boshlashida zarar ham ko’rishi mumkin yoki katta yo’qotishlarga duch kelishi mumkin.
   
5. 
   Juda yuqori raqobat-narx arzon bo’lishiga xarajatlarning kamayganligiga sabab bo’ladi. Xarajatlar kamayishiga quyidagi sabablari:
   

1. 
   Barcha ishlarni (buyurtmalarni, reklamani) insonning o’zi bajarishi ya’ni boshqa biron bir shaxsga to’lovlar yo’qligi.
   
2. 
   Zaxiralar bilan bog’liq bo’lgan xarajatning cheklanganligi bu Electronic Data Interchange-EDI deb nomlangan tizim asosida amalga oshiriladi hamda yetkazib berlishlar esa JIT (just in time) rejimiga asoslanib bo’ladi.
   
3. 
   Savdo bo’yicha uni tahlil qilish bo’yicha xarajatlarning kamligi.
   
4. 
   Call Center larning an’anaviy ko’rinishiga nisbatan elektron biznesdagi iste’molchiga ko’rsatilayotgan xizmatlarning arzonligi va aniqligi.
   
5. 
   Raqamli tovarlar fizik jihatida yetkazib berishni talab etmaydi. Internetda ba’zi bir narxlari yuqoriligiga sabab bo’luvchi omillar:
   
   1. 
      Yetkazib beruvchi kanal xarajatlari.
      
   2. 
      Mukofot foizlarining to’lanishi ya’ni kompaniyalar o’z saytlarida boshqa firmaning magazinlarini reklama qilganlarida ularga mukofot foizlari to’lanadi. Savdo hajmining 7% dan 20% gacha bo’lgan miqdori.
      

Saytni yaratish va uni boshqarish bo’yicha xarajatlar Forester tadqiqot markazi tadqiqotga ko’ra har birta konservativ sayt 1000$ dan 100.000$ gacha xarajatni talab etadi.Marketing va reklama xarajatlarning yuqoriligi Boston Consulting Group (BCG) tadqiqotiga ko’ra elektron tijorati bilan shug’ullanuvchi korxona o’z daromadining 43% ini reklama va marketingga sarflaydi, an’anaviy biznes esa o’rtacha 14,2% ni tashkil etadi.Internet tovar va xizmatlarni sotish va sotib olishning eng effektiv va ommalashgan yuli bulib, bu xizmatlarga kitoblar, orgtexnika, programma Bilan ta’minlash, musikali kompakt disklar, videokassetalar, aviabiletlar kiradi.Borgan sari kuprok iste’molchilar uzlariga «on-layn» rejimida sotilayotgan tovar va xizmatlar mikdori doimo ortmokda keyingi yillarda elektron tarmokda ishlayotgan sotuvchilar (masalan, Amazon va Travelocity) o’z soxalarida oldingi o’rinlarni egalladilar.An’anaviy savdoni mashxur kompaniyalar avvaliga internetni inkor kildilar, sungra o’z qarashlarini kurib chiqdilar. Bu bobda xaridorlar nuqtai nazaridan elektron savdoning obzori berilgan, xamda internet –texnologiyalarining narxlarga, tovarlarni taklif qilish va firmalar raqobatiga iqtisodiy ta’siri muxokama qilinadi.Bu yerda ikkita muxim jixat bor: “ on-layn “ rejimida olish –sotishnmng qanday iqtisodiy muvofiqligi bor, ya’ni nega “on-layn” rejimida savdo qilish kerak?Elektron savdodan kim ko’proq mafaatdor bo’ladi: sotuvchimi yoki oluvchi?