Toshkent arxitektura qurilish

nr_c σL
bu yerda, K – suvli qatlamning suv o‗tkazish koeffitsienti; ^σ - qatordagi drenajlarning yarim oraliq masofasi; r_s - drenaj radiusi.
Chiziq bo‗ylab joylashgan drenajlar uchun depression egrilik

H_x = H_s


-[S (1-
^X )αβ]
R

(4.55)

bu yerda,

α = ¹
_{1 ;} β =
1
2σ ^;

1 + 1,47 lg _π𝑙
2T
1 + _R Б

1
T ¹ =

2
T ¹ =
H₁ - H ₀
2
H ₀ - h₀
2

• 
  ta‘min etayotgan tomon bo‗yicha;
  

• 
  tabiiy drenaj tomonga;
  

h₀ – drenajdagi suv ko‗tarilish balandligi, bu balandlik suv o‗tkazmaydigan qatlam yuzasi belgisidan hisoblanadi.
Drenaj oralig‗i o‗rtasidagi sizot suv sathining pasayish belgisi

H ₀ = H_s
-[S (1- 0,22 ^{2 • σ} )α^' β]

R

(4.56)

R₁ + R₂
T ² + T ²

Bu yerda, ^{R =}
T ^' =
2
1 2

;
₂ ;
^{T '} qiymatini aniqlashda ^{α '}

va ^β grafik orqali aniqlanadigan koeffitsientlar.

5. Sizot suvlar sathi ko„tarilishining ekologiyaga ta‟siri

Tabiatdagi suv aylanish jarayoni tufayli sizot suvlar paydo bo‗ladi. Sizot suvlar mavsumiy bo‗lsa, zamindagi qatlam oralig‗idagi suvlar doimiydir. Ushbu qatlam suvlari ko‗p miqdorda tortib olinsa, tabiiy suvlarning oqib kelish jarayoni buziladi. Yer osti suvlarining tortib olinishi sizot suvlar sathining pasayishiga sabab bo‗lib, zaminning gidrogeologik holatini va mavjud suv nisbatlarini o‗zgartirib yuboradi. Bunday holat, o‗z navbatida, zaminning fizik, mexanik xususiyatlarini o‗zgartirib, yer ostida yoriqlar paydo bo‗lishi va cho‗kish, hatto qulash hodisalari sodir bo‗lishiga olib keladi.
Suvni muttasil tortib olish zamin holatining tabiiy turg‗unlikni saqlovchi jarayonlar harakatiga zarar etkazadi. Masalan, yer ustidagi suvlarning jadal singishi, botqoqliklarning qurishi, suv havzalari sathining pasayishiga sabab bo‗ladi. Natijada daraxtzorlar va istirohat bog‗laridagi qadimiy ko‗p yillik daraxtlar tomiri olayotgan namlik sathi pasayib ular quriy boshlaydi. Agar sizot suvlar drenajlar orqali yer yuzasidagi suvlarga tozalanmasdan tashlansa, bir qator salbiy oqibatlarga ham olib kelishi mumkin. Yer usti suvlarining ifloslanishi, havo va yer usti qatlamining ifloslanganligiga bog‗liq bo‗lib, oqar suvlarning ifloslanishiga bevosita ta‘sir o‗tkazadi. Tortib olinayotgan suvlarning o‗rnini tabiat o‗zi to‗ldira olmasa, uni sun‘iy ravishda to‗ldirish tadbirlarini amalga oshirish lozim bo‗ladi. Suvni sun‘iy ravishda to‗ldirish yangi g‗oya emas, ammo uni bajarish ancha murakkab. Bunday tadbirlar shaharsozlikning barcha ishlarini to‗liq olib borishda qo‗l keladi. Faqat shundagina suvni ―qayta to‗ldirish‖ va
―sug‗orish‖ uchun quduqlar barpo etishga to‗g‗ri keladi.
Bu tadbirlarni amalga oshirishda suvning sifati nazorat qilib boriladi. O‗shandagina sizot suvlarining sifati buzilmasligiga ta‘minlanadi. Shuni nazarda tutish kerakki, yer ustidagi suv yerga sekin singsa, suvning tozalanishi sifatli amalga oshadi. Tabiiy tozalanish jarayoni imkoniyatiga qarab ma‘lum darajada cheklangan bo‗ladi. Shuning uchun bunda nafaqat sizot suvlarni emas, balki yer
usti suvlarining ham sifati tekshirib boriladi.