Toshkent arxitektura qurilish

Yer osti sizot suvlari

Yer osti sizot suvlari sathining ko‗tarilishiga qor-yomg‗ir, daryo va sun‘iy barpo etilgan to‗g‗on va suv havzalari sabab bo‗ladi. Ayrim hollarda ularning yer yuziga chiqib turish hollari ham kuzatiladi.
Sizot suvlar sathining yer yuzasiga yaqin bo‗lishi, shaharni barpo etishda ko‗plab qiyinchiliklarni tug‗diradi. Shuningdek, ular shahar hududining sanitariya holatini ham yomonlashtiradi. Yer osti suvlarining ko‗tarilishi o‗z navbatida botqoqliklarni hosil qiladi. Zamin tarkibida namlik darajasining oshib borishi uning barqarorlik qobiliyatini susaytirib, bino va inshootlarni qurishdan oldin muhandislik tadbirlarini olib borishni talab qiladi. Sizot suvlar tuproq erroziyasini hosil bo‗lishiga va o‗z navbatida jarliklar hosil bo‗lishiga hamda ko‗chkilar harakatini tezlashtirishiga sabab bo‗ladi.
Sizot suvlar sathini pasaytirish maqsadida quyidagi muhandislik tadbirlarini amalga oshirish tavsiya etiladi:

• 
  hududda sizot suvlar manbaini cheklash va quritish, imorat va inshootlarni sizot suvlar ta‘siridan saqlash choralarini ko‗rish;
  
• 
  shahar hududini umumiy vertikal rejalashtirish;
  
• 
  oqova va yomg‗ir suvlarini tartibga solish;
  
• 
  drenajlar qo‗llash.
  

Yer osti sizot suvlari sathini hisobga olgan holda bino va inshootlar poydevorini loyihalashda quyidagilar tavsiya etiladi (4.1-rasm):

• 
  binolarning yerto‗la pol belgisidan sizot suv sathigacha 0,5-1 m bo‗lishi;
  
• 
  yer to‗la xonasi bo‗lmagan inshoot poydevorining quyi sathi yer osti sizot suv sathidan 0,5 m balandda joylashishi;
  
• 
  ko‗kalamzorlashtirilgan maydonlar uchun sizot suv sathi 1-2 m bo‗lishi, u ko‗kalamzorlashtirishda qo‗llaniladigan daraxt va butazorlarning turlariga bog‗liq
  

holda tanlanishi.

4.1-rasm. Yer osti suv sathini pasaytirishning me‟yorini aniqlash shakli:

1. 
   – bino ostida; b) – ko‘chaning ostida.
   

.
Yer osti suv sathini pasaytirish:

• 
  turar-joy va qurilish maydonlarida – 2 m;
  
• 
  yerto‗lali bino va inshootlar yoki maishiy xizmat ko‗rsatish binolari uchun - 3 m;
  
• 
  hiyobon, chorbog‗, o‗yingoh va ko‗kalamzorlar uchun 1 m.