Toshkent arxitektura qurilish instituti

Binolar,  inshootlar  va  ularning  poydevorlarini  buzish  ularni 
qismlarga  ajratib  (keyin  demontaj  qilish  uchun)  yoki  yiqitish  bilan  bajariladi. 
Yog‘och  binolar  qismlarga  bo‘linib,  keyin  yaroqsizlari  boshqa  maqsadda 
foydalanish uchun ajratib tashlanadi. 
Yig‘ma temirbetonli binolar (konstruksiyalar) montaj sxemasiga teskari 
bo‘lgan buzish sxemasi bilan ajratiladi. Demontaj boshlanishidan oldin element  
bog‘lamalardan  ajratiladi.  Qismlarga  ajratilayotganda  har  bir  yig‘ma  element 
oldin    bo‘shatilishi  va  to‘rg‘un    holatni  egallashi  kerak. Elementlab  qismlarga 
ajratilmaydigan    yig‘ma  elementlar  monolit  konstruksiya  kabi  bulaklarga  
bulinib  ajratiladi. 

---

45 
 
Monolit  va  metall  konstruksiyalar,  konstruksiyani  to‘rg‘unligini 
ta’minlovchi maxsus ishlab chiqilgan buzish sxemasi asosida ajratiladi. Ajratish 
bloklarini  qismlarga  ajratish  armaturani  ochishdan  boshlanadi.  Keyin  blok 
mahkamlanib armaturasi kesiladi, blok otboyka bolg‘asi  yoki boshqa vosita va 
mexanizmlar yordamida  qismlarga ajratiladi. Metall elementlar bo‘shatilgandan 
so‘ng  kesiladi.  Ajratiladigan    temirbetonli  blokni  yoki  metall  elementni  eng 
katta  massasi kranni eng katta qo‘lochidagi  yuk ko‘taruvchanligini yarmisidan 
oshmasligi kerak. 
Bino  va  inshootlarni,  shuningdek,  barcha  g‘isht-toshlilarni    buzish  
ekskavatorga  o‘rnatilgan  osma  jihoz  –  shar-bolg‘a,  qoziq-baba,  otboyka 
bolg‘alar  yordamida  yiqitib    bo‘ziladi.  Binoni  bo‘laklari  buldozer  yordamida 
chetga so‘riladi yoki transport vositasiga ortiladi. Binolarning vertikal qismlarini 
bo‘laklari atrofga sochilmasligi uchun binoni ichkarisiga qarab bo‘ziladi. Ayrim 
hollarda qulatish portlatish usuli bilan ham amalga oshiriladi. 
Mavjud  muhandislik  tarmoqlarini  o‘zib  qo‘yish  yoki  maydondan 
ko‘chirish  qurilish  maydonini  tayyorlashning  eng  muhim  va  majburiy 
elementidir.  Ayrim  hollarda  tayyorlanayotgan  qurilish  maydonida  na  faqat 
lokal(mahalliy)  tarmoqlar,  hatto    magistral    tarmoqlariga  tegishli  
elektrota’minot,  suvquvurlari,  fekal  va  yog‘in  kanalizatsiyasi,  gazquvurlar, 
issiqta’minot,  telefonizatsiya  va  teleko‘rsatuv    tarmoqlari  joylashgan  bo‘lishi 
mumkin.  Bu  hollarda  qurilish  boshlangunga  qadar  yuqorida  aytib  o‘tilgan 
tarmoqlar  qurilish  maydonidan  tashqariga  chiqarilib,  magistral  tarmoqlarni 
o‘zluksiz ishlashini  ta’minlash uchun  qaytadan o‘rnatilishi kerak.