Toshkent arxitektura qurilish instituti

Kompleks  montaj  jarayoniga  montaj  qilish,  payvandlash  va  tutashuv 
joylarini bekitish kiradi, faqat shu holatda  konstruksiyalarni fazoviy bikirligiga 
va mustahkamligiga erishish mumkin. SHu sababli ko‘p qavatli sanoat binolarini 
montaj  qilishning  o‘ziga  xos  xususiyati  shundaki,  payvandlash  va  barcha 
tutashuv joylari,  choklarni bekitish  ishlarini o‘z vaqtida va sifatli bajarish talab 
qilinadi.  SHuning  uchun,  har  bir  qamrov  chegarasining  montaj  zonasida  bir 
vaqtning o‘zida vaqtinchalik mahkamlash, o‘rnatilgan konstruksiyalarni no‘qtali 
payvandlash,  unga  tutash  oldin  montaj  qilingan  yacheykalarda  –  to‘g‘rilash, 
elementlarni  payvandlash  yo‘li  bilan  to‘liq  biriktirilishi,  montaj  tugunlari  va 
choklarni  bekitish  ishlarining    bajarilishi  nazarga  olinishi  kerak.        Ustunni  
pastki  ustunga  o‘rnatganda  ular  orasidagi  tutashuv  birinchi  marta  nuqtaviy 
payvand bilan omonat mahkamlanadi. Rigel va va ustunlar orasidagi tirgovich 
plitalar  o‘rnatilgandan    so‘ng,    ustunni  to‘liq  perimetri    bo‘ylab  oxirgi  (eng 
so‘ngi) payvandlashni bajarish  mumkin. 
 
Agar bino planda kichik o‘lchamlarga ega bo‘lib,  qamrovlarga bo‘lish 
mumkin bo‘lmasa, montaj bilan birgalikda olib boriladigan ishlar faqat montaj 
ishlari bajarilmaydigan smenalarda amalga oshiriladi. Bu holatda binoning  4...5 
qavat  konstruksiyalarini  montaji  ikki-uch  smenada,  yuqori  qavatlarda    −  faqat 
bir-ikki  (kechqurungi  va  tungi)  smenalarda,  birinchi  smenada  faqat 
umumqurilish va maxsus ishlar bajariladi. Binoning balandligi 15m dan baland 

---

137 
 
bo‘lganda  ishchilarni  va  kichik  yuklarni  ko‘tarish  uchun  yuk  passajir 
ko‘targichlaridan  foydalaniladi.
 
Yig‘ma  elementlarni  olib  kelish  va  joylashtirish    sharoitlariga  bog‘liq 
holda  asosan  ombordan  montaj  qilish  qo‘llaniladi.  To‘g‘ridan-to‘g‘ri  transport 
vositalaridan montaj qilish P, SH yoki N shakldagi zavodda tayyorlangan tekis 
ramalar  qo‘llanilganda amalga oshiriladi.
 
Navbatdagi yarusdagi  (qavatdagi) karkas  montajini  boshlashdan oldin 
quyidagilar lozim:
 
• 
pastki yarusdagi karkas konstruksiyalarni hammasi o‘rnatilgan bo‘lishi, 
barcha montaj qilingan elementlarining tugunlaridagi payvandlash va yaxlitlash 
amalga oshirilgan bo‘lishi kerak.
 
• 
asosiy reja  o‘qlarini orayopma plitalarga yoki yangi yarus ustunlarini 
yuqori  qismiga  ko‘chirilishi,  montaj  gorizontini  aniqlash  va  oldin  montaj 
qilingan qavatni karkas elementlarni ijro  sxemasini tuzish.
 
Birinchi  qavat  va  keyingi  yaruslarni  ustunlari  uchun    yakka  turdagi 
konduktor qo‘llanilganda va ustunlarning balandligi 12m dan baland bo‘lganda 
tortqi va tirgovichlarni ishlatilishi qo‘shimcha ravishda nazarga olinishi  kerak.