Toshkent arxitektura qurilish instituti

 
15.5. Binoning funksional bloklari va ularni loyihalashga qo‘yilgan talablar. 
Muzeyga kirish zonasidagi xonalar guruhi 
Vestibyul 
muzeyning 
me’moriy 
tuzilmasi 
boshlanadigan 
muhim 
kommunikatsion uzel hisoblanib, aynan shu erda tomosha marshrutlari boshlanadi va 
yakunlanadi. Tashrif buyuruvchilar mana shu erda muzey to‘g‘risidagi birinchi 
taassurotlarga ega bo‘ladilar. Ta’kidlash lozimki, muzey binosi yoki kompleksining 
kirish guruhi bir vaqtning o‘zida ham ommaviy (rejali ekskursiyalar), ham yakka 
tartibdagi tashriflar uchun xizmat ko‘rsatishga mo‘ljallangan bo‘lishi lozim. Shu 
sababdan vestibyul funksional va rejaviy jihatdan o‘z tarkibida quyidagilarga ega 
bo‘lishi zarur: garderobxona, ekskursiya guruhlari va yakka tartibda tashrif 
buyuruvchilar to‘planadigan joy, axborot xizmatlari ko‘rsatiladigan xona, dam olish 
va nazorat xonalari, chipta sotiladigan kassalar, bufet va ktalog, kitob, esdalik 
sovg‘alari sotiladigan savdo shaxobchalari, sanitariya bloklari. Vestibyulda navbatchi 
ekskursvodlar uchun alohida xonani nazarda tutish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Vestibyuldan ekspozitsiya zallari, ko‘rgazma va kino zallariga, ma’muriyat xonalari 
va to‘garak xonalariga qulay o‘tish yo‘llari tashkil etilishi lozim. Muzeylarda, odatda, 
tashrif buyuruvchilarga mo‘ljallangan bosh vestibyuldan tashqari xodimlar uchun 
ham xizmat vetibyuli loyihalashtiriladi. Vestibyul guruhining o‘lchamlari muzeyning 
bir vaqtning o‘zida qancha tashrif buyuruvchi sig‘dira olishiga (ularning maksimal 
soniga) bog‘liq qabul qilinadi. Odatda, bu ko‘rsatkich bir kundagi tashrif 
buyuruvchilarning 1/5 qismini tashkil qiladi. Agar vestibyul bir vaqtning o‘zida 
faoliyatning boshqa turlari uchun ham xizmat qilsa, undagi xonalar maydoni ham 
kattalashtirilishi lozim. 
Vestibyul va garderob maydoni quyidagicha qabul qilinadi, m
2
: 
bitta tashrif buyuruvchi uchun garderob maydoni
- 0,08 
bitta sumka yoki portfel saqlash uchun 
- 0,04 

---

248 
bitta tashrif buyuruvchi uchun vestibyul maydoni - 0,2-0,4 
Garderob
, odatda, binoga kirishning bosh eshigi sathida, vestibyul va zallar, 
kommunikatsiya uzellari, zinapoyalar, liftlar (ekspozitsiya ko‘p qavatli tuzilmaga 
ega bo‘lgan holatlarda) o‘rtasidagi bog‘liqlikni buzmaydigan tarzda joylashtiriladi. 
Nazorat 
xonasi 
vestibyulni 
ikkita: 
nazoratgacha 
va 
nazoratdan 
keyingizonalarga ajratadi. Nazoratgacha bo‘lgan zonada garderob, kassalar, 
axborot xizmatlari, kiosk yoki do‘konlari, chekish xonalari va sanitariya bloklari 
bo‘lgan taqsimlovchi garderob, nazoratdan keyingi zonada esa – muzeyning asosiy 
xonalari: ko‘rgazma va ekspozitsiya zallari, fondlar saqlanadigan xonalar, 
laboratoriyalar va ustaxonalarga kirish yo‘llari joylashtiriladi. Katta bo‘lmagan 
muzeylarda kassa, kiosk va nazorat birlashtirilishlari mumkin. Vestibyulda, 
shuningdek, qo‘riqlash postlari, jumladan o‘t o‘chirish postlari ham lohilashtiriladi. 
Yirik muzeylarda tibbiy punktlar ko‘zda tutiladi. Tashrif buyuruvchilar va muzey 
xodimlariga xizmat ko‘rsatishga mo‘ljallangan bufet bino vestibyuli bilan eng 
qisqa bog‘lanishga va yuk tushirib olish uchun qulay maydonchaga ega bo‘lishi 
kerak. Bufet xonalari tarkibiga ovqatlanish zali (taom tarqatish peshtaxtasi bilan), 
yordamchi xona va idish-tovoq yuvish xonasi kirishi lozim. 

---

249