Toshkent arxitektura qurilish instituti

Loyihalash  –  qurish  uslubi
  (
Design  Build
)  va  «
Uy 
k
alitini  egasiga 
topshirish bilan qurish
 (
Turnkey
). Ushbu qurilishni tashkil qilish uslubi qurilish 
amaliyotida  oldindan foydalanib kelinsa ham biroq faqat so‘nggi vaqtlarda o‘z 
nomiga  ega  bo‘lib  tarkibiga  loyihalash  ishlari  kiritilgan  bosh  pudratchilik 
uslubidir.  
Mulk  egasi  asosiy  qurilish  firmasini  ishga  yollaydi,  bunda  ushbu  firma 
loyihalash va qurilish ishlarini bajarish uchun javobgarlikni zimmasiga oladi va 
o‘z  navbatida  loyiha  hujjatlari(texnik  iqtisodiy  asoslash)ni  tayyorlash  uchun 
mutaxassislarga  ega  tashkilotlarni  ishga  jalb  qilib,  ishchilarni  yollaydi  va 
materiallarni  sotib  oladi.  Biroq,  ob’yektlarning  murakkablashishi  va  ular  soni 
ortishi  bilan  bog‘liq,  firma  loyihalarning  texnologiyalari  bo‘yicha  ma’lum 
aniqlikda yoki yaqin tavsifu ixtisoslashish imkoniyatiga ega bo‘lib va istiqbolda 
muntazam  o‘zgarib  borishi,  loyihalash  –  qurish  tashkilotlari  (LQT)  shakliga 
aylantirilishi mumkin. Loyihalash – qurish tashkilotlari (LQT) faqat qayta qurish 
davrida  (1985–1991)  tashkil  etila  boshlagan  bo‘lib,  ular  asosan  saralangan 
(
elita
) turar – joylar qurilishi sohasida faoliyat olib boradilar. Ammo, ularning 
rivojlanish  va  foydalanilishi  AQShdagi  qurilish  amaliyotida  ushbu  uslubdan 
foydalanishdan sezilarli farq qiladi.  
Bu  uslubdan  industrial  qurilishda  keng  foydalaniladi:  jumladan,  elektr 
stransiyalari,  neftni  qayta  ishlash  zavodlari,  dengiz  bandargohlari  va  shu  kabi 
qurishda qo‘llaniladi.  
Loyihalash  –  qurish  uslubining 
o‘ziga  xosligi
 
quyidagicha  tavsiflanishi 
mumkin: 

 
Mulk  egasi  loyihalash  va  qurilish  ishlarini  bajarish  uchun  bitta  firma 
bilan shartnoma tuzadi; 

---

114 
 

 
Loyihalash–qurish  firmasi  loyiha  xujjatlarini  ishlab  chiqish  va 
qurilishni amalga oshirish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi; 

 
Yakuniy  natijaga  erishishdan  manfaatdor  bo‘lgan  yagona  jamoani 
shakllantirish konseptsiyasiga amal qilinadi; 

 
Loyihani amalga oshirish  davri va qiymati qisqartirilishi imkoniyatlari 
kengayadi. 
Uslubning afzalliklari
. Qurilishni ushbu turda tashkil qilishning an’anaviy 
uslublardan afzalligi–Loyihaning asosiy ikki ishtirokchisi (loyihalovchi va bosh 
pudratchi)ning  o‘rniga  bitta  jamoa  ish  olib  borish  hisoblanadi.  Ayniqsa  firma 
ma’lum bir turdagi inshoot va majmualarni qurishga ixtisoslashgan bo‘lsa bu hol 
ko‘zga  yaqqol  tashlanadi.  Uslubning  bu  afzal  jihati  quyidagi  hollarda  o‘z 
ifodasini topadi: