|
Maxsus betonlar tarkibini xisoblash
Bug„ bilan ishlov berib qotiriladigan betonlarning tarkibini xisoblash
Bug‗ bilan ishlov berib qotiriladigan beton tarkibini xisoblashni ko‗priklar
qurish uchun foydalaniladigan P18 K-7 plitalari ishlab chiqarish uchun beton
tarkibini xisoblash misolida ko‗rib chiqamiz. P18 K-7 plitalari markasi 400,
bikrligi texnik viskozimetr bo‗yicha 80 sek bo‗lgan og‗ir betondan foydalanib
ishlab chiqariladi. Ko‗prik konstruksiyalarida foydalaniladigan betonlarning
sovuqqa chidamliligi 200 sikldan kam bo‗lmasligi kerak.
Ko‗prik prolyot qurilmalari plitalarini ishlab chiqarish uchun
foydalaniladigan beton qorishmasini tayyorlash uchun GOST 10178 talablariga
javob beruvchi plastiklangan, gidrofob yoki yo‗lbop portlandsementdan
foydalaniladi. Shlakli portlansement, putssolan porlandsement yoki giltuproqli
portlandsementdan foydalanishga ruxsat etilmaydi.
Beton qorishmasini tayyorlash uchun foydalaniladigan sementning markasi
500 va undan yuqori bo‗lishi kerak. Foydalaniladigan sementning sarfi 1 m
3
uchun
450 kg dan oshib ketmasligi zarur.
Og‗ir beton tayyorlash uchun foydalaniladigan yirik to‗ldirgich sifatida
mustahkamligi 100 MPadan kam bo‗lmagan tog‗ jinslaridan tayyorlangan sovuqqa
chidamli
chaqiqtoshdan
foydalanish
tavsiya
etiladi.
Foydalaniladigan
chaqiqtoshning fraksiyasi 10 mmgacha bo‗lishi tavsiya etiladi. Eng yirik donalar
o‗lchami 20 mm ni tashkil etishi zarur. Chaqiqtosh tarkibidagi chang va giltuproq
qo‗shimchalarining miqdori massasi bo‗yicha 1,0% dan ortiq bo‗lishi mumkin
emas. Mayda to‗ldirgich sifatida yiriklik moduli Mk=2,1 dan past bo‗lmagan
qumlardan foydalaniladi. Qum tarkibidagi chang va giltuproq qo‗shimchalarining
miqdori massasi bo‗yicha 3,0% dan ortiq bo‗lishi mumkin emas.
Yangi yotqizilgan beton kovak hosil qiluvchilarni sug‗urib olish davrida
yuzaga keladigan statik va dinamik yuklar oqibatida buzulib ketmay, butunligini
yo‗qotmasligi zarur. Shuning uchun qum/chaqiqtosh nisbati 0,3 qilib qabul qilish
179
tavsiya etiladi. Beton qorishmasini tashkil etuvchilarini o‗lchash aniqligi sement
uchun ±1 % , to‗ldirgichlar uchun esa ± 2 %dan ko‗p bo‗lmasligi zarur.
Beton qorishmasini aralashtirish vaqti 3 minutdan kam bo‗lmasligi zarur.
Beton qorishmasi tarkibini xisoblash uchun quyidagi boshlang‗ich ma'lumotlarni
qabul qilamiz:
Beton klassi – B35 yoki markasi 400 - R
b
=400
Beton qorishmasini harakatchanligi, bikrligi texnik viskozimetr bo‗yicha 80
sek
1.
Bog„lovchi material – plastiklangan portlandsement
.
Sement aktivligi –
R
s
= 500 MPa
Sementning solishtirma og‗irligi – ρ
s
= 3,1 g/sm
3
Sementning hajm og‗irligi – ρ
s
0
= 1,3 g/sm
3
2.
Mayda to„ldiruvchi – daryo qumi
Qum zarralarining zichligi – ρ
q
= 2,6 g/sm
3
Qumning to‗kma zichligi – ρ
q
0
= 1,4 g/sm
3
Qumning yiriklik moduli – M
kr
=2,2
3.
Yirik to„ldiruvchi – chaqiq tosh
Chaqiq toshning donalar o‗lchami – 20 mm
Chaqiq tosh donalarining zichligi – ρ
y
= 2,6 g/sm
3
Chaqiq toshning to‗kma zichligi – ρ
y
0
= 1,4 g/sm
3
Chaqiq tosh donalari orasidagi bo‗shliq – V
y
= 0,46, ya'ni 46 %
1 m
3
beton qorishmasi tarkibini xisoblashni quyidagicha amalga oshiramiz:
Sementning
aktivligidan
kelib
chiqqan
xolda,
plita
betonning
mustahkamligini olish sharti asosida S/S nisbati aniqlaymiz:
42
,
0
500
43
,
0
5
,
0
400
500
43
,
0
1
5
,
0
1
ц
R
A
б
R
ц
R
A
Ц
С
A
1
– koeffitsient to‗ldiruvchilar sifatiga bog‗liq bo‗lib, yuqori sifatli
to‗ldiruvchilar uchun – 0,43 ga teng.
180
1 m
3
beton qorishmasini tayyorlash uchun suv miqdorini -jadvaldan
aniqlaymiz: S=140 l/m
3
Betonning dastlabki nominal tarkibidagi, mahsulotni korxonadan berish
vaqtidagi mustahkamligini o‗rtacha darajasini ta'minlovchi sement-suv nisbati
(Ц/С)
1
quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
[
]
bu yerda:
- betonning issiqlik ishlovi berilganidan keyingi
mustahkamligi, MPa;
– sementning bug‗ bilan ishlov berilgandagi mustahkamligi, MPa.
Yuqoridagi formulada keltirilgan betonning mustahkamligi
standart
rejim (2+3+6+2) bo‗yicha 85
0
S haroratda issiq-nam ishlovi berib bo‗linganidan 4
soatdan vaqt o‗tganidan so‗ng sinalgandagi mustahkamligini bildiradi.
Sementning faolligini GOST310.4 bo‗yicha aniqlanadi yoki ishlab chiqaruvchi
zavod ma'lumotlari asosida qabul qilinadi.
Bug‗
bilan
ishlov
berilgan
betonning
loyiha
vaqtidagi
mustahkamligidarajasini ta'minlovchi (Ц/С)
2
ni aniqlanadi.
[
]
bu yerda: (Ц/С)
2
- bug‗ bilan ishlov berilgan betonning loyiha vaqtidagi
mustahkamligini ta'minlovchi sement-suv nisbati.
– bug‗ bilan ishlov berilgan betonning 28 sutkadan keyingi
mustahkamligi, MPa;
181
- sementning bug‗ bilan ishlov berilgandan keyin 28 sutkadan keyingi
faolligi, MPa;
Bu yerda: (S/S)
2
– betonning loyihaviy vaqtdagi mustahkamligini ta'minlash
sement-suv nisbati;
R
b
28
– betonga issiqlik ishlovi berilganidan keyin 28 sutkadan keyingi
mustahkamligi, MPa;
R
s
pr
- issiqlik ishlovi berilganidan keyin 28 sutkadan keyingi sementning
aktivligi, MPa;
sementning issiqlik ishlovidan keyingi aktivligini GOST310.4 bo‗yicha
va 28 sutkalik namunalarda o‗tkazilgan tajribalar natijasida aniqlanadi yoki
sementning kafolatlangan markasiga teng qabul qilinadi.
Aniqlangan С/Ц nisbati va suv miqdoriga asosan beton qorishmasini
tayyorlash uchun sement miqdori aniqlanadi (kg):
1 m
3
beton qorishmasi uchun yirik to‗ldiruvchi (chaqiqtosh) sarfi aniqlanadi:
– yirik to‗ldiruvchilar donalarini oralig‗ini belgilovchi koeffitsient
1.5 – jadvaldan aniqlanadi,
1 m
3
beton qorishmasini tayyorlash uchun mayda to‗ldiruvchi (qum) sarfi
aniqlanadi:
[ (
)]
* (
)+
1m
3
beton qorishmasi zichligi:
С+С+Қ+Щ = 402+145+748.8+1137 = 2432.8 кг/м
3
182
Yo„l va aerodrom qoplamalari uchun betonlar
Bunday betonlar uchun asosiy ko‗rsatkich bo‗lgan egilishdagi va siqilishdagi
mustahkamlik chegarasi, yo‗l kategoriyasi, qish vaqtidagi xisobiy haroratga
nisbatan sovuq ta'siriga chidamlilik kotegoriyasi 3.13-jadvaldan aniqlab olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
