Toshkent arxitektura-qurilish instituti iqtisodiyot nazariyasi

Ayirboshlash  jarayoni  –  takror  ishlab  chiqarishning  muhim  fazasidir. 

Mehnat  taqsimoti  oqibatida  ayrim  guruh  kishilar  tovar  va  xizmatlarning  ma‘lum 

turlarini  ishlab  chiqarishga,  etkazib  berishga,  ayrim  guruhlari  esa  boshqa  turdagi 

tovarlarni ishlab chiqarish, etkazib berish bo‗yicha ixtisoslashadilar. Har bir tovar 

turini  ishlab  chiqaruvchi  o‗z  tovarini  sotib,  o‗ziga  kerakli  bo‗lgan  boshqa  tovar 

yoki  xizmatlarni  sotib  oladi.  Natijada  turli  xil  yo‗nalishdagi  ishlab  chiqaruvchilar 

yoki  xizmat  ko‗rsatuvchilar  o‗rtasida  iqtisodiy  aloqa  –  ayirboshlash,  pul  orqali 

oldi-sotdi jarayoni sodir bo‗ladi. 

Iqtisodiyotda takror ishlab chiqarishning oxirgi fazasi iste’mol jarayonidir. 

Bu  jarayonda  tovarlar  va  xizmatlar  turli  kishilar,  guruhlar  tomonidan  iste‘mol 

qilinib,  ularning  ehtiyojlarini  qondiradilar.  Iste‘mol  ikki  turda  bo‗ladi:  ishlab 

chiqarish  iste‘moli  va  shaxsiy  iste‘mol.  Ishlab  chiqarish  iste‘molida  ishlab 

chiqarish  vositalari  (kapital)  va  ishchi  kuchidan  foydalanilib,  unumli  iste‘mol 

qilinadi. SHaxsiy iste‘mol jarayonida esa iste‘mol buyumlari pirovard foydalanilib, 

ular yo‗qotiladi va o‗rniga yana yangisini ishlab chiqarish zaruriyati paydo bo‗ladi. 

---

 

 

SHunday  qilib,  tovar  va  xizmatlar,  resurslar  harakati  doimo  to‗xtovsiz 

takrorlanib turadigan jarayondir. Bu jarayonni ushbu chizmada tushunish osonroq 

bo‗ladi.