Toshkent arxitektura-qurilish instituti iqtisodiyot nazariyasi

Ko‘rsatkichlar 

1

995 

1

996 

1

997 

1

998 

1

999 

2

000 

2

001 

2

002 

2

003 

2

004 

Xususiylashtirilgan 

korxonalar soni, birlik 

8

537 

1

915 

1

231 

4

51 

4

48 

3

74 

1

449 

1

912 

1

519 

1

228 

Xususiylashtirish 

8

1

8

2

3

3

1

1

1

1

                                                 

11

 Валижонов  А.Р. Особенности современного этапа разгосударствления  и приватизации.  – Восемнадцатые 

Международные  Плехановские  чтения  «Реформирование  и  модернизация  национальной  экономики  – 

стратегический  курс  на  демократизацию  и  обновление  общества»:  Тезисы  докладов  профессорско-

преподавательского  состава  и  специалистов-практиков  (26  марта  2005г).  Выездная  сессия  в  г.Ташкенте.  – 

М.: изд-во РЭА, 2005, с.22-23. 

---

 

 

natijasida tashkil etilgan 

nodavlat mulkidagi 

korxonalar soni 

537 

915 

99 

66 

73 

72 

238 

800 

452 

228 

Aksiyadorlik 

jamiyatlari 

1

026 

1

257 

4

56 

1

10 

1

41 

1

52 

2

27 

2

23 

7

5 

2

8 

Xususiy korxonalar 

6

036 

4

20 

2

60 

1

03 

1

56 

1

03 

8

27 

1

252 

9

81 

1

038 

Boshqa shakldagi 

korxonalar 

1

475 

2

38 

1

83 

5

3 

7

6 

1

17 

1

84 

3

25 

3

96 

1

62 

Xususiylashtirishd

an tushgan mablag‗, mlrd. 

so‗m 

2

,4 

5

,3 

4

,4 

8

,9 

9

,1 

1

4,3 

2

3,2 

4

3,6 

5

6,1 

7

8,4 

 

6-jadval. O‘zbekistonda davlat korxonalarini xususiylashtirishning 

asosiy ko‘rsatkichlari. 

 

Respublikada 

xususiylashtirishning 

adresli 

yo‗naltirilganligi 

uning 

navbatdagi  xususiyatidir.  Bu  aholining  barcha  qatlamlariga  mazkur  jarayonda 

aniqroq  va  natijaliroq  qatnashishi  imkonini  beradi.  Xususiylashtirishning  adresli 

yo‗naltirilganligi  uy-joylarning  o‗z  egalariga  imtiyozli  yoki  bepul  berilishida, 

aholining  ko‗proq  muhtoj  va  zaif  qatlamlarini  qo‗llab-quvvatlashning  turli  xil 

dasturlari byudjet mablag‗lari hisobiga qoplanishida, qishloq aholisi o‗z yordamchi 

xo‗jaligi uchun chek erlar olishi kabilarda ifodalanadi. 

 

O‗zbekistonda  xususiylashtirishning  to‗lovliligi  uning  navbatdagi 

muhim  xususiyatidir.  Pulni  to‗lash  orqali  davlat  tasarrufidagi  korxona  va 

ob‘ektlarni  xususiylashtirishda  mulkni  bepul  taqsimlash  bilan  bog‗liq  salbiy 

holatlar  bartaraf  etilishi  bilan  birga  qator  muammolarni  hal  qilish  imkoniyati 

yaratiladi. 

Bulardan 

asosiysi 

avvalo 

tadbirkorlikni, 

xususiylashtirilgan 

korxonalarni davlat tomonidan qo‗llab-quvvatlashning moliyaviy manbalari paydo 

bo‗ladi,  bozor  infrastrukturasini  barpo  etish  uchun  resurslar  vujudga  keladi  va 

aholini  ijtimoiy  muhofazalash  dasturini  ro‗yobga  chiqarish  uchun  mablag‗lar 

jamlanadi. 

 

Davlat  mol-mulkini  yangi  mulkdorlarga  sotish  yo‗li  orqali  ularning 

mulkchilikning  boshqa  shakllariga  aylantirilishi  bilan  birga  xususiylashtirishdan 

olinadigan  mablag‗lar  shu  korxonaning  o‗zini  qo‗llab-quvvatlashga,  yangi 

raqobatlashuvchi korxonalar barpo etishga ham sarflanadi. 

 

Navbatdagi  muhim  xususiyat  –  respublikada  mulkni  davlat 

tasarrufidan  chiqarish  chog‗ida  aholi  uchun  kuchli  ijtimoiy  kafolatlar  yaratildi  va 

ta‘minlandi.  Ijtimoiy  kafolatlar  bir  butun  imtiyozlar  tizimi  orqali  yaratildi.  Bular 

xususiylashtirilayotgan  korxona  mehnat  jamoasiga  aksiyalarni  imtiyozli  shartlar 

bilan  sotish,  yangi  mulkdorga  eskirgan  asosiy  fondlar  hamda  ijtimoiy 

---

 

 

infrastruktura  ob‘ektlarini  bepul  topshirish,  davlat  korxonalarining  mol-mulki, 

fermalar,  bog‗lar  va  shu  kabilarni  imtiyozli  shartlar  asosida  xususiylashtirish, 

hamda soliq to‗lashda ayrim imtiyozlar berish kabilardir. 

 

Respublikada  davlat  mulkini  xususiylashtirishning  o‗ziga  xos  boshqa 

jihatlari  Prezidentimiz  I.A.Karimov  tomonidan  bayon  qilingan  iqtisodiy 

islohotlarni  amalga  oshirishning  asosiy  qoidalaridan  kelib  chiqadi.  Bular 

quyidagilar: 

a)  davlat  mulkini  xususiylashtirish  respublikada  amalga  oshirilayotgan 

islohotlarning ichki mantiqiga bo‗ysindiriladi va ularning asosini tashkil qiladi; 

b) mulkni xususiylashtirish jarayoni davlat tomonidan boshqariladi; 

v)  xususiylashtirishni  huquqiy-me‘yoriy  jihatdan  ta‘minlashda  qonunlarga 

rioya etiladi. 

Respublikamizda xususiylashtirish bo‗yicha qo‗yilgan vazifa, davlat sektori 

bozor sharoitida ham sezilarli rol o‗ynashi inkor qilmaydi. CHunki iqtisodiyotning 

davlat  korxonalari    saqlanib  qolishi  kerak  bo‗lgan  sohalar  ham  mavjud.  Bunday 

korxonalar  uchun  ularning  bozor  sharoitlariga  tarkiban  moslashuviga  imkon 

beradigan xo‗jalik yuritish mexanizmini ishlab chiqish talab qilinadi.