Toshkent arxitektura qurilish instituti 107. 20 guruh talabasi Jo‘rayev Ilhomjonning,, Qurilish mexanikasi’’fanidan tayyorlagan taqdimoti



Download 461,53 Kb.
Sana07.11.2022
Hajmi461,53 Kb.
#861863
Bog'liq
Taqdimot (17)

Toshkent arxitektura qurilish instituti 107.20 guruh talabasi Rustamov Boburbekning,, Qurilish mexanikasi’’fanidan tayyorlagan taqdimoti.

Mavzu: Tashqi kuchlarning bajarishi mumkin boʼlgan ishlari

Ish:

1) umumiy maʼnoda — muayyan narsani yasash, tayyorlash yoki biror yumushni bajarish uchun sarf qilinadigan mehnat, faoliyat; ishning turlari koʻp: aqliy mehnat, jismoniy mehnat, ilmiy ish, amaliy ish, nazariy ish va h. K. U topshiriq, vazifa maʼnolarida ham qoʻllanadi (mas, uy vazifa-si, yozma ish va h. K.). Mehnat, faoliyat natijasida yaratilgan mahsulot, nar-sa ham ish, deb ataladi;

2) sud va maʼ-muriy organlarda koʻrilayotgan jarayon (mas, jinoiy ish, janjalli ish va b.);

  • 3) fizikada — energiyaning bir turdan ikkinchi turga aylanishini miqdor jihatdan ifodalovchi fizik kattalik;

Nyutonning harakat tenglamasiga asosan moddiy nuqtaga taʼsir etuvchi hamma kuchlarning bajargan umumiy ishi kinetik energiya oʻzgarishiga teng: l _ tx? _ mvo l ~ 2 2 ‘ bunda: v, i0 — moddiy nuqtaning boshlangʻich va oxirgi tezliklari. Mexanik ish bajarilishi natijasida kinetik energiya, u bilan bogʻliq holda esa harakatning mexanik shakli ham oʻzgaradi. Fizik jarayonlarda energiya oʻzgarishining miqdoriy koʻrsatkichining oʻzi jarayonning turiga bogʻliq.

  • Nyutonning harakat tenglamasiga asosan moddiy nuqtaga taʼsir etuvchi hamma kuchlarning bajargan umumiy ishi kinetik energiya oʻzgarishiga teng: l _ tx? _ mvo l ~ 2 2 ‘ bunda: v, i0 — moddiy nuqtaning boshlangʻich va oxirgi tezliklari. Mexanik ish bajarilishi natijasida kinetik energiya, u bilan bogʻliq holda esa harakatning mexanik shakli ham oʻzgaradi. Fizik jarayonlarda energiya oʻzgarishining miqdoriy koʻrsatkichining oʻzi jarayonning turiga bogʻliq.

Elastiklik — jismga taʼsir etuvchi kuchlar olinganda uning avvalgi geometrik oʻlchamlarini tiklash xususiyati. Jismlarning E.gi ularni tashkil qiladigan atomlar (molekulalar) ning taʼsir kuchlari (ichki kuchlar) mahsulidir. Ichki kuchlar normal va urinma kuchlarga boʻlinadi. Normal kuchlar atomlar orasidagi masofaga bogʻliq. Ular atomlarni yaqinlashtiruvchi yoki uzoqlashtiruvchi boʻladi. Urinma kuchlar atomni boshqa atomlar bilan tutashtiruvchi toʻgʻri chiziqlar orasidagi burchaklarga, jismning energiyasi atomlari orasidagi masofalarga va yuqorida aytilgan burchaklarga bogʻliq.

  • Elastiklik — jismga taʼsir etuvchi kuchlar olinganda uning avvalgi geometrik oʻlchamlarini tiklash xususiyati. Jismlarning E.gi ularni tashkil qiladigan atomlar (molekulalar) ning taʼsir kuchlari (ichki kuchlar) mahsulidir. Ichki kuchlar normal va urinma kuchlarga boʻlinadi. Normal kuchlar atomlar orasidagi masofaga bogʻliq. Ular atomlarni yaqinlashtiruvchi yoki uzoqlashtiruvchi boʻladi. Urinma kuchlar atomni boshqa atomlar bilan tutashtiruvchi toʻgʻri chiziqlar orasidagi burchaklarga, jismning energiyasi atomlari orasidagi masofalarga va yuqorida aytilgan burchaklarga bogʻliq.

Tashqi kuchlar taʼsir etmasa, qattiq jismlarda mutlaq nol trada atomlar muvozanat holatini egallaydi, yaʼni har bir atomga taʼsir etuvchi kuchlarning yigʻindisi nolga teng, atomning potensial energiyasi minimum qiymatda boʻladi. Tashqi kuchlar taʼsirida atomlar muvozanat holatidan chiqib, jismning potensial energiyasi ortadi (rasmga q.). Bu ortish miqdori jismning hajmi va shakli oʻzgarishi (deformatsiya) uchun tashqi kuchlar bajargan ishga teng.

  • Tashqi kuchlar taʼsir etmasa, qattiq jismlarda mutlaq nol trada atomlar muvozanat holatini egallaydi, yaʼni har bir atomga taʼsir etuvchi kuchlarning yigʻindisi nolga teng, atomning potensial energiyasi minimum qiymatda boʻladi. Tashqi kuchlar taʼsirida atomlar muvozanat holatidan chiqib, jismning potensial energiyasi ortadi (rasmga q.). Bu ortish miqdori jismning hajmi va shakli oʻzgarishi (deformatsiya) uchun tashqi kuchlar bajargan ishga teng.

Tashqi kuchlarni taʼsir ettirish va olish oʻrniga faqat trani (erish trasidan past tragacha) oʻzgartirsak ham jismning atomlari muvozanat holati atrofida kichik amplituda bilan tebrana boshlaydi, yaʼni issiqlik atomlarning kinetik energiyasiga aylanadi. Bu hol materialning elastiklik moduli oʻzgarishiga olib keladi, ammo jarayonlarning asl mohiyatiga taʼsir etmaydi.

Suyuqliklarda atomlarning issiqlikdan tebranish amplitudasi muvozanatdagi atomlar orasidagi masofalarga teng boʻladi, natijada atomlar oʻz joylarini osongina almashtiradi va issiqlikdan tebranish tezligiga qaraganda ancha kam tezlik bilan taʼsir qilayotgan urinma kuchga qarshilik koʻrsatmaydi. Shu sababli, suyukliklar va gazlar shakl E.ligi xususiyatiga ega emas.

  • Suyuqliklarda atomlarning issiqlikdan tebranish amplitudasi muvozanatdagi atomlar orasidagi masofalarga teng boʻladi, natijada atomlar oʻz joylarini osongina almashtiradi va issiqlikdan tebranish tezligiga qaraganda ancha kam tezlik bilan taʼsir qilayotgan urinma kuchga qarshilik koʻrsatmaydi. Shu sababli, suyukliklar va gazlar shakl E.ligi xususiyatiga ega emas.

Gaz holatidagi moddalarning atomlari yoki molekulalari orasidagi masofa ularning siqilgan (yaʼni suyultirilgan) holatidagidan ancha katta boʻladi. Gazlar (bugʻlar)ning E.ligi gaz molukulalarining gaz hajmini chegaralagan idish devoriga urilishi bilan aniqlanadi.

  • Gaz holatidagi moddalarning atomlari yoki molekulalari orasidagi masofa ularning siqilgan (yaʼni suyultirilgan) holatidagidan ancha katta boʻladi. Gazlar (bugʻlar)ning E.ligi gaz molukulalarining gaz hajmini chegaralagan idish devoriga urilishi bilan aniqlanadi.
  • Jismlar va materiallarning E. xossasini bilish ularning xususiyatlarini oʻrganishda, ulardan mahsulotlar tayyorlashda, kiyimboshlar tikishda, ularni binolar va inshootlar qurishda ishlatishda juda muhim hisoblanadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!

  • E’tiboringiz uchun rahmat!!!

Download 461,53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish