Тошкент архитектура қурилиш институти «Қурилишни Бошқариш» факультети «Қурилиш конструкциялари» кафедраси «Бино ва иншоотларни техник бахолаш» фани

аварияга олиб келувчи дефектлар. Бундай дефектлар аниқланганда уларни дарҳол бартараф этиш зарур;

Аҳамияти (хавфлилиги) бўйича уч турга бўлинади:

• аварияга олиб келувчи дефектлар. Бундай дефектлар аниқланганда уларни дарҳол бартараф этиш зарур;
• бузилиш хавфини туғдирмайдиган, бироқ конструкцияни кучсизланишига олиб келадиган ёки бинонинг эксплуатацион сифатига таъсир кўрсатадиган дефектлар, шунинг учун улар ҳам бартараф қилиниши зарур;
• бузилишга олиб келмайдиган, бироқ бинонинг эксплуатацион сифатига таъсир кўрсатадиган ва эксплуатация жараёнида қўшимча ҳаражатлар талаб қиладиган дефектлар.

6-расм
7-расм

Дефектларнинг тавсифи бўйича текширув натижасида бевосита кўзга кўринмайдиган ва кўринадиган турларга бўлинади (8-расм).

Бинодаги дефектлар
Қидирув ва лойиҳа ишларида йўл қўйиладиган ҳисоблар ва хатоликлар
Қурилиш жараёнидаги йўл қўйиладиган ҳисоблар ва хатоликлар
Келиб чиқиши ва вақти бўйича
Тавсифи бўйича
Кўринмас
Кўринадиган
8-расм

Дарзлар – конструкциянинг юкланиши ва деформация таъсирининг ташқи белгисидир. Конструкцияда дарзлар турли сабабларга кўра пайдо бўлиб, турлича даражадаги асоратлар қолдиради. Шунинг учун улар аҳамиятига кўра хавфли ва хавфсиз турларга бўлинади. Конструкцияда дарзлар аниқланганда, уларнинг келиб чиқиши сабаби ва тавсифи, ривожланиши ёки турғунлиги ҳақида маълумотга эга бўлиши зарур.

9-расм
10-расм

Конструкцияларда дарзларнинг классификацияланиши

Дарзларнинг турлари
Киришиш натижасида пайдо бўлувчи	Ҳарорат таъсирида	Чўкиш натижасида	Деформация натижасида
1	2	3	4
Сабаблари
Майда тўлдирувчили бетон қоришмаси (600-700кг/м3 дан ортиқ)	Ҳароратнинг таъсири: тайёрлаш жараёнида қисқа муддатли иссиқлик таъсири, пайвандлаш-монтаж ишларида, ҳароратнинг мавсумий тебранишидан, юқори технологик ҳароратлар ва ҳ.к.	Таянч ва пастда жойлашган конструкция-ларнинг деформация-ланишидан	Материал мустаҳкамлигининг камлиги, транспорт, сақлаш ва монтаждаги юкланишлар. Нотўғри арматуралаш, фазовий бикирликнинг етишмаслиги, эксплуатацион юкларнинг ортиб кетиши. Кесимда коррозия маҳсулининг ва динамик юкларнинг ортиши
Тавсифи
Турғун, ривожланувчи	Кесим бўйлаб, бир томонлама	Бўйлама, горизонтал, кўндаланг, вертикал	Битталик, параллел (тўр шаклида), кесишувчи
Ўлчами
Толасимон – гача	Майда – гача	Ривожланувчи 0,3-	Катта – гача, Сезиларли даражада катта– дан катта
Хавфсиз		Хавфли

1-жадвал