|
10.5. Interfeyslar
Faqat kompyuterni o’lchash vositalari bilan bog’lash (biriktirish) uchun qo’llaniladigan interfeyslarni ko’rib chiqamiz, chunki interfeyslar boshqa qurilmalarda ham qo’llaniladi (masalan, aloqa modemlarida). Axborot-o’lchash tizimlarida odatda umumiy magistrallarga ulanadigan va axborotni tashqi tarmoqlarga uzatish uchun ham foydalaniladigan standart interfeyslardan va modullardan foydalaniladi. Bunda yangi metrologik masalani hal etish uchun axborot manbasi yoki qabul qilgichi sifatida foydalaniladigan modullarning bir qismini va dasturiy ta’minotni almashtirish etarli bo’ladi.
O’T bajaradigan vazifalarga bog’liq ravishda turlicha murakkablik va tuzilishli interfeyslarni qurish mumkin.
Har bir masala yoki masalalar guruhi uchun interfeyslar yaratish iqtisodiy foydasiz bo’lganligi uchun standart interfeyslardan foydalaniladi. Hozirgi zamon o’lchash asboblari va tizimlari arxitekturasida kompyuterlarga turli qurilmalarni ulash uchun xizmat qiladigan standart kompyuter interfeyslari borgan sari ko’proq ahamiyat kasb etmoqda. Bular boshqa kompyuterlar, raqamli o’lchagichlar, axborot yig’ish qurilmalari, tashqi qattiq disklar, Flash-xotira (inglizcha flash – «chaqnash», «flesh» deb o’qiladi), CD va DVD-qurilmalar, skanerlar, printerlar va boshkalar bo’lishi mumkin. Zamonaviy standart interfeyslarning qisqacha tavsifini ko’rib chiqamiz.
RS-232-C ketma-ketlik interfeysi
Hozirgi vaqtda EIA RS-232-C standarti va V.24 CCITT tavsiyalari bilan o’rnatilgan ma’lumotlarni sinxron va asinxron uzatish ketma-ketli interfeysi keng qo’llanilmoqda (13.2-jadval).
RS-232-C interfeysi ma’lumotlari 10.1-jadval
Uzatish tezligi
|
115 kbit/s (maksimum)
|
Uzatish masofasi
|
15 m (maksimum)
|
Signal xarakteri
|
Kuchlanish bo’yicha nosimmetrik
|
Drayverlar soni
|
1
|
Qabul qilgichlar soni
|
1
|
Ulanish sxemasi
|
To’la dupleks, nuqtadan nuqtagacha
|
Kompyuter RS-232-C interfeysini ulash uchun 25 kontaktli (DB25P) yoki 9 kontaktli (DB9P) raz’yomga ega (10.1-rasm).
Kontaktlarning vazifasi va axborot almashinish tartibi 10.2-jadvalda keltirilgan.
RS-232-C interfeysi ikkita qurilmani ulaydi va kompyuterlarni o’zaro aloqasi uchun, shuningdek, kompyuterga standart tashqi qurilmalarni (printer, skaner, modem, sichqoncha va boshqalarni) ulash uchun mo’ljallangan.
RS-232-C da ma’lumotlar ketma-ketligi kodda baytlab uzatiladi. Har bir bayt start va stop bitlari bilan o’raladi (xoshiyalanadi). Ma’lumotlar bir tomonga ham, ikkinchi tomonga ham uzatilishi mumkin (to’la dupleks rejimi).
RS-232-C dan foydalanishning asosiy afzalliklari axborotni ancha katta masofalarga uzatilish imkoniyati va sodda ulovchi kabeldir. Ulangan qurilmalarni boshqarish uchun dasturli tasdiqlashdan (uzatiladigan ma’lumotlar oqimiga tegishli boshqaruvchi signallarni kiritishdan) foydalaniladi. Apparatli tasdiqlashni status va boshqarishni aniqlash funksiyalarini ta’minlash uchun qo’shimcha RS-232-C liniyalarni kiritish yo’li bilan tashkil etish mumkin.
10.2-jadval
Nomi
|
Yo’nalish
|
Tavsifi
|
Kontakt (25 kontaktli) razyom
|
Kontakt (9 kontaktli) razyom
|
DCD
|
IN
|
Carrie detect
(Eltuvchini aniqlash)
|
8
|
1
|
RxD
|
IN
|
Receive Data
(qabul qilinadigan ma’lumotlar)
|
3
|
2
|
TxD
|
OUT
|
Transmit Data
(Uzatiladigan ma’lumotlar)
|
2
|
3
|
DTR
|
OUT
|
Data Terminal Ready
(Terminalning tayyorligi)
|
20
|
4
|
GND
|
-
|
System Ground
(Tizim korpusi)
|
7
|
5
|
DSR
|
IN
|
Data set Ready
(ma’lumotning tayyorligi)
|
6
|
6
|
RTS
|
OUT
|
Request to Send
(Jo’natishga so’rov)
|
4
|
7
|
CTS
|
IN
|
Clear to Send
(qabul qilishning tayyorligi)
|
5
|
8
|
RI
|
IN
|
Ring Indicator
(indikator)
|
22
|
9
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uch yoki to’rt simli aloqa (ikki yo’nalishda uzatish uchun) eng ko’p qo’llaniladi. To’rt simli aloqa liniyasi uchun RS-232-C interfeysini ulanish sxemasi 10.2-rasmda ko’rsatilgan.
Ikki simli aloqa liniyasi uchun faqat kompyuterdan tashqi qurilmaga uzatish bo’ladigan holda SG va TxD signallaridan foydalaniladi. Interfeysning 10 ta signalining hammasi faqat kompyuterning modem bilan ulanishida ishlatiladi.
RS-232-C interfeysi orqali uzatiladigan ma’lumotlarning formati 10.3-rasmda keltirilgan.
Ma’lumotlarni o’zi (5, 6, 7 va 8 bit) start biti, juftlik biti va bitta yoki ikkita stop bitlari bilan qo’shilib boradi. Start bitini olib, qabul qilgich liniyadan ma’lumotlar bitlarini ma’lum vaqt oraliqlaridan keyin tanlaydi. Qabul qilgich va uzatgichning takt chastotalari bir xil bo’lishi juda muhimdir (farq 10% dan oshmasligi ruxsat etiladi). RS-232-C bo’ylab uzatish tezligi ushbu qatordan tanlanadi: 110, 150, 300, 600, 1200, 2400, 4800, 9600, 19200, 38400, 57600, 115200 bit/s.
RS-232-C bo’yicha almashinuv buning uchun maxsus ajratilgan portlar COM1 (3F8h, ..., 3FFh adreslar, uzish IRQ4), COM2 (2F8h...2FFh adreslar, uzish IRQ3), COM3 (3F8h...3EEh adreslar, uzish IRQ10), COM (8E8h...2EFh adreslar, uzish IRQ11) bo’yicha murojaatlar yordamida amalga oshiriladi.
Bu adreslar bo’yicha murojaatlar formatlarini ketma-ketli almashinuv kontrollyorlari mikrosxemalari UART ning ko’p sonli tavsiflaridan, masalan, i8250, KP580BB51 dan topish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
