Тошкент ахборот технологиялари университети “телевидение асослари”

Кейс-стади: Телевизион сигналларнинг ортиқча маълумотининг турлари ва ортиқчаликни олиб ташлаш усуллари
Телевизион тасвирнинг таҳлили шуни кўрсатадики, улар катта ҳажмли ортиқча маълумотларга эга ва қуйидаги синфларга бўлиш мумкин:
1) Кодлик ортиқчалик;
2) Элементлараро ёки статистик ортиқчалик;
3) Психовизуал ортиқчалик;
4) Тузилмавий ортиқчалик;
5) Вақтли ёки кадрлараро ортиқчалик.
Тасвир маълумотини сиқишда битта турдаги ортиқчаликни олиб ташлашни ёки бир нечта турни бирданига қўллаш мумкин.
Кейсдаги асосий муаммо рақамли телевидениеда қўлланиладиган сиқиш услубларининг қўлланилиш соҳасига (IPTV, ур усти телевидениеси, интернет телевидение, мобил телевидение ва б.қ.) қараб энг мақбул (оптимал) вариантларини ишлаб чиқишга қаратилган.
Рақамли телевидениеда қўлланиладиган сиқиш услублари
Бу ҳолатда видеооқим тузилмаси ортиқчалиги йўқотилган таянч кадридан иборат бўлиб, қолганлари эса кадр ичидаги ўзининг ортиқчаликлари йўқотилган ва қўшимча битта ёки бир неча ортиқчаликни йўқотиш турлари қўлланилган ҳамда бир вақтда тасвир блокларининг ўзаро силжишлари ва кадрлар орасидаги фарқни кўрсатувчи маълумотлардан ташкил топади. Айтилган амаллар МPEG стандарти оиласига тегишли ва шунга ўхшаш кодекларда қўлланилади. Бугунги кунда эффективлиги хилма хил бўлган, видеомаълумотларни сиқишнинг кўплаб усул ва алгоритимлари ишлаб чиқилган ва улар турли сифат кўрсаткичларига, қўлланилган алгоритмлар мураккаблигига ҳамда тезкорлига боғлиқдир.
Шундай қилиб, тасвир сигналини шакллантириш ва ўзгартириш жараёнида қуйидаги йўналишларни келтириш мумкин:

• 
  Спектр ўзгартиришлар асосида сиқиш;
  
• 
  Фрактал сиқиш;
  
• 
  Векторли квантлаш.
  

Ҳар бир кўрсатилган ҳолатлар ўзининг афзалликлари ва камчилигига эга, уларни кенгроқ кўриб чиқамиз.
Спектр ўзгартириш асосида тасвир сигналини сиқиш
Тасвир ва видео кетма-кетликни сиқишни, хар хил принциплар асосида, яратилган ва кўп тарқалган усул ортогонал ўзгартиришдир. Амалиётда кўпинча чизиқли ортогонал ўзгартириш усуллари қўлланилади. Шундан келиб чиқиб, қуйидаги ўзгартиришлар мақсадга мувофиқ ҳисобланади:

• 
  Уолш - Адамар алмаштириши;
  
• 
  Карунен – Лоэва алмаштириши;
  
• 
  Дискрет косинус ўзгартириш (ДКЎ);
  
• 
  Вейвлет ўзгартириш (ВЎ).
  

Бу келтирилган ўзгартиришларнинг ҳар бирининг қўлланиш соҳаси, афзалликлари ва камчиликлари мавжуд.
Масалан Адамар алмаштиришнинг афзаллиги унинг амалиётда осон қўлланиши ва ҳисоблашларнинг соддалиги. Бу алмаштириш ўзгармас-бўлакли функциялар учун, айниқса сигналнинг ўзгармас ташкил этувчисини ажратишда, яхши натижалар беради аммо реал тасвир сигналларида бундай сигналлар кам учрайди