Тошкент ахборот технологиялари университети фарғона филиали

АДАБИЁТЛАР:
Ах2,Ах3,Ақ1,Ақ2
Интернет сайтлари: ЬИ://172/19/130/171:8080/ факультетлар,
ммжеби.и/
4-Мавзу: Ахборот ва уни аникланиши.


РЕЖА.

4. 
   Реал вақт тизимининг асосий қисмлари.
   
5. 
   Ахборотни йиғиш ва ишлов бериш босқичлари.
   
6. 
   Ахборот шакли ва ахборотларни ифодалаш ўлчамлари.
   

Таянч иборалар: датчик. Иккиламчи қурилма, информация, ахборот, инфорация шакли, информация қўриниши, информацияни сақлаш, кодлаш.


Реал вақт тизимларири глобал нуқтаи назардан асосан икки қисимга бўлинади:
реал вақт тизим қурилмалари (аппарат қисми)
реал вақт тизимларининг дастурий таъминоти.
Қурилмалари хам ўз навбатида кисмлардан иборат бўлиб, улар юқорида кўриб ўтганимиздек:
бирламчи датчик;
датчикдан олинган информацияни бошқариш қурилмаси қабул кила оладиган форматга келтирувчи қурилмалар;
информацияларни қайта ишловчи ва бошқариш информацияларини ишлаб чикувчи бошқариш қурилмаси;
бошқариш информациясини бажарувчи қабул қила оладиган формага айлантирувчи қурилма;
- бажариш механизими.



Расм 17. Реал вақт тизимлари қурилмалари.


Дастурий таъминот хам ўз навбатида қисимлардан иборат:
қурилмалар ўртасида информация алмашинувини ташкил этувчи дастур- драйвер, операцион тизим;
информацияларни киритиш , қайта ишлаш ва чиқаришни ташкил этувчи маълум алгоритм асосида тузилган дастур.
Ахборт кенг маънога эга бўлиб, у турли кўринишларда бўлиши мумкин. Мисол учун эшитиш органлари орқали олинаётган ахборот мухитни тебранишидан хосил бўлган тўлқин кўринишига эга. Шу информация микрофондан кейин ёзиш қурилмасига узатилишида электр тебранишлари шаклида бўлади. Бу информация сақланувчи қурилмада эса магнит майдони, дискрет электр сигналлари, лазер нури ёрдамида ташкил этилган юлаклар кўринишида бўлиши мумкин. Бир жойдан иккинчи жойга симсиз узатишда эса худи шу информация электромагнит тўлқин кўринишида бўлиши мумкин.



Расм 18. Овоз тебранишларини электр тебранишларига айланиши.



Расм 19. Овоз тебранишларини компьютерда ифодаланиши.


Кўрииб турибдики информация қандай қурилма ёрдамида қайта ишланишига қараб турли шакилларда бўлиши мумкин. Лекин хозирги замонавий реал вақт тизимларида хар кандай информация қайта ишлаш, саклаш, ва бошқариш информацияларини чиқариш қурилмаларида ракм шаклида амалга оширилади. Бундай бўлишига асосий сабаб хар кандай информацияларни қайта ишлаш тизимларига компьютерли технологияларни кириб бориши бўлди. Бирор бир реал вақт тизимини компьютер технологияларисиз тассовур килиш кийин.



Расм 20. Информацияларни хотирлаш қурилмасида ифодаланиши.


Лекин шуни хам эътиборга олиш лозимки, баъзи механик бошқариш тизимларидаги автоматик тизимлар механик асосда реал вақт тизими асосида ташкил этилган. Масалан автомабиллардаги механик асосга эга бўлган автоматик узатиш механизимини олиш мумкин.
Автомабилни тезликга караб узатиш механизимларини алмашинуви реал вакитларда амалга ошади. Бу бошқариш тизими механик конуниятлар асосида ишловчи механик автоматик қурилмаларда ташкил этилади. Бу ерда хам бирламчи информация тезлик бўлиб, механик бошкарувчи қурилма уни асосида узатиш механизимларидаги алмашинувини ташкил этади. Информация шакли механик харакат кўринишида бўлади.



Расм 21. Автомабилларни узатиш механизими қурилмаси.


Реал вақт тизимларида информацияларни қайта ишлаш учун уларни қабул килиш механизимлари ишлаб чикилиши керак. Масалан оддий температурани улчаш тизимини кўрайлик.
Жисимни харорати, температураси уни ичкий энергиясини белгилаб, жисимни ташкил этган зарраларни хаотик харакат интенсивлигини билдиради. Демак температура жисимни ташкил этган зарраларни ички энргиясини характерлайди. Ички энергия канча катта бўлса температура хам шунча юқори бўлади. Ички энергияни кўп озлиги ёки қанчалигини билиш бу информация олишдир. Ушбу холатда информация жисим хараоратини катталигидир. Бу информацияни олиш учун махсус датчиклар яратилган. Улар асосан икки физик ходисага асосланиб яратилган.