Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

XIV bob. HUQUQIY MUNOSABATLAR

Huquqiy 

munosabatlarning 

tushunchasi, 

tuzilishi va turlari

1-§.

---

293

XIV bob.

 Huquqiy 

munosabatlar

ham qonunda belgilangan qator huquqlardan foydalanadilar va majburiyatlarni 

bajaradilar.

Yuridik adabiyotda huquqiy munosabatlarning tabiati masalasi ancha mu-

nozarali. Bir guruh olimlar huquqiy munosabatlarni ijtimoiy munosabatlarning 

alohida bir turi, deb hisoblaydilar (L.S. Yavich

1

, V.K. Babayev

2

, Yu.I. Grevsev

3

  

va boshqalar). Boshqa mutaxassislarning ta’kidlashicha: «Huquqiy munosabat-

lar ijtimoiy munosabatlarning alohida turi emas, ya’ni ular mulkiy, mehnat, 

oilaviy, boshqaruv munosabatlari silsilasida mustaqil o‘rin tutmaydi: huquqiy 

munosabatlar faqat ularning yuridik shakli, tashqi ifodasi sifatida namoyon 

bo‘ladi... Ijtimoiy munosabatlar huquqiy shaklga ega bo‘lishi mumkin, bunda 

ular huquqiy munosabatlar, deb ataladi»

4

. To‘g‘ri, ijtimoiy munosabatlarning 

hammasi ham huquqiy normalar vositasida tartibga solinmaydi. Odatda, davlat 

va jamiyat manfaatlari nuqtayi nazaridan eng muhim ijtimoiy munosabatlar 

huquq bilan tartibga solinadi. Ijtimoiy munosabatlarning qolgan qismi axloq 

normalari, siyosiy normalar, jamoat birlashmalari normalari, odat qoidalari, 

diniy normalar va hokazolar bilan tartibga solinadi.

Huquqiy munosabatlar quyidagi xususiyat va maxsus belgilar bilan 

tavsiflanadi: