Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

518

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

Jamiyat rivojlanib borgani sayin davlat va huquq ham takomillashib 

boradi. Shunday ekan, tabiiy ravishda davlat, huquq, demokratiya, hokimiyat, 

qonun va boshqa huquqiy hodisalar (institutlar) haqidagi fundamental bilimlar 

ham tadrijiy tarzda o‘zgarib boradi. Hozirgi globallashuv va jamiyatni 

modernizatsiyalash sharoitida boshqa yuridik fanlar qatori davlat va huquq 

nazariyasi fani doirasida ham davlat-huquqiy materiya xususida yangi bilim-

larni to‘plash va izohlash jarayoni kechmoqda. 

Tahlil etilayotgan mavzu doirasida davlat va huquq nazariyasining talaygina 

dolzarb muammolariga to‘xtalib o‘tish muhimdir. Fan nihoyatda keng qam-

roqli, fundamental bo‘lganligi bois mavjud muammolarni anglash va tasavvur 

etish qulay bo‘lishi uchun ularni shartli ravishda uch guruhga ajratish mumkin:

1) fundamental, metodologik muammolar;

2) umumnazariy muammolar;

3) xususiy-nazariy muammolar.

Davlat va huquq nazariyasining dolzarb muammolarini mazkur tasnifiy 

guruhlashtirishga mos ketma-ketlikda bayon etamiz.

1. Mustaqillik yillarida davlat va huquq 

nazariyasining predmetiga yangi mavzular 

bilan qo‘shildi, xususan: «huquqiy davlat», 

«fuqarolik jamiyati», «inson huquqlari», «dav-

lat va huquqning sotsiologik hamda aksio-

logik talqini», «huquqiy siyosat», «yuridik konfliktologiya», «huquqiy jarayonlar 

va protseduralar», «sud presedentini huquqning manbayi» deb qabul qilish, 

«huquqiy nigilizm va idealizm», «huquqiy qadriyatlar va huquqda shaxs qadr-

qimmati», «huquqda imtiyoz va rag‘bat», «yuridik antropologiya» va boshqalar. 

Tabiiyki, mazkur mavzularni ilmiy tadqiq etish, «o‘zlashtirish» vazifasi dolzarb 

bo‘lib turibdi.

2. Davlat va huquqni ijtimoiy institutlar sifatida, siyosiy tizim elementi, 

yuridik hayotning markaziy voqeligi tarzida, demokratik va ma’naviy-axloqiy 

qadriyatlar shaklida talqin etishga bag‘ishlangan sa’y-harakatlar, ilmiy 

izlanishlar izchil amalga oshirib kelinmoqda. Biroq, fikrimizcha, ularning jamiyat 

hayotidagi roli va mavqeini yanada chuqurroq anglashning kaliti