Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

409

XIX bob.

 Hozirgi dunyo

huquqiy tizimlari

maganlar va vasiylik to‘g‘risida»gi, «Meros haqida»gi va «Farzandlikka olish 

va oila a’zolarini boqqanlik uchun to‘lov to‘g‘risida» gi qonunlar kuchga kirdi.

«Hind huquqi» bo‘yicha yuridik ma’lumotnomalarda, qoida tariqasida, 

«shaxsiy huquqqa» taalluqli bo‘lmaganligi uchun tabaqalanish masalasi yori-

tilmaydi. Mamlakatda «tabaqa institutlari» va «tabaqa avtonomiyasi» haqida 

gapirish qabul qilingan. Bular Hindiston Konstitutsiyasining 26-moddasida 

mustahkamlangan bo‘lib, unga ko‘ra: «har qanday diniy oqim, mazhab, agar 

u jamoat tartibiga, axloqqa, sog‘liqni saqlashga xilof bo‘lmasa: a) diniy yoki 

xayr-ehson maqsadida muassasalar tuzish va saqlash; b) diniy masalalarda 

boshqaruvni amalga oshirish huquqiga ega». Bunda shunday ma’no borki, 

kasta diniy aqidalarni buzgan a’zolariga jazo belgilashi mumkin. Agar kelish-

movchilik diniy xususiyatga ega bo‘lsa, unda tartibbuzar bo‘ysunishdan voz 

kechganligi uchun jamoadan haydalishi mumkin.

Binobarin, kasta ibodat qilish, ovqatlanish, nikoh va sig‘inishning boshqa 

masalalariga taalluqli ichki tartibni saqlashi mumkin. Sud kasta qoidalari-

ni qayta ko‘rishi mumkin emas, u ushbu qoidalarga rioya qilinishi va to‘g‘ri 

qo‘llanilishini kuzatish huquqigagina ega. Agar kastalar qarori mazmunan 

milliy sudlov tartibiga qarshi chiqsa, sud uni belgilasa, bekor qilishi mum-

kin. Shunday qilib, «hind huquqi» deganda, hindlarning qonunlarida va (ma-

salan, Birma, Malayziya, Singapurda hali amalda bo‘lgan) odatlarida shaklan, 

o‘zgargan shaxsiy huquqlari tushuniladi. Hind huquqi huquq tarmog‘i sifatida 

Hindistonda, shuningdek, yuqorida eslatib o‘tilgan mamlakatlarda, bundan 

tashqari, qonunlarda o‘zgargan shaklda Sharqiy Afrika mamlakatlari (Keniya, 

Uganda)da ham bevosita yoki bilvosita qo‘llanilmoqda

1

.