Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Davlatning tuzilish shakli 

deganda, muayyan davlatning siyosiy, 

ma’muriy, hududiy tuzilishi va uning oliy organlari bilan mahalliy organlari 

o‘rtasidagi aloqalar e’tirof etiladi. Davlatning tuzilish shakli ikkiga bo‘linadi: 

oddiy

 (unitar) va 

murakkab

 (federativ va konfederativ).

Oddiy (unitar) 

davlat tuzilishida mamlakat ma’muriy-hududiy qismlar-

ga (viloyatlar, shtatlar, okruglar, grafliklar, tumanlarga) bo‘linib, u yagona oliy 

organ, yagona boshqaruv organlari tizimiga, faqat bitta umumdavlat 

konstitutsiyasiga, yagona fuqarolikka, muayyan yaxlit hudud, davlat chega-

rasi, yagona armiya, yagona pul birligi va qonunchilik tizimiga ega bo‘ladi. 

Bunda har bir ma’muriy-hududiy birlik davlat tuzilmasi maqomiga ega bo‘ladi. 

Unitar davlatlar (lotincha «unitas» so‘zidan olingan bo‘lib – «yagona», «bir 

butun» degan ma’noni anglatadi) oddiy tuzilishga ega yaxlit davlat bo‘lib, to‘la 

siyosiy birlik ekanligi bilan farqlanib turadi.

Unitar davlatlar hududida boshqa mustaqil davlatlar, mamlakat tarkibida 

davlat belgilariga ega alohida hududiy tuzilmalar, ya’ni, «davlat ichidagi dav-

latlar» bo‘lmaydi. Unitar davlatlar tarkibidagi ma’muriy-hududiy bo‘linmalar 

faqat mahalliy masalalarni hal etish huquqiga ega, markaziy yagona davlat 

hokimiyati mamlakatning butun hududiga o‘z ta’sirini, yurisdiksiyasini tanho 

o‘tkazadi. Barcha ma’muriy hududlar uchun yagona qonunchilik tizimi, moliya-