Toshkent-2021 Ushbu tavsiyanomada berilayotgan dizartriya tashxisiga EGA bolalarda ovoz buzilishlarini korreksiyalash maktabgacha ta’lim tashkilotlari defektologlari

Ekstrapiramidali Dizartriya. Bu psevdo bulbar Dizartriyadan farqli ravshda yitarlicha bo‘ladi bola doimo o‘zgaruvchan mushaklar tonusi va zuriqishlar harakatlar ta’sirida artikulyatsiya holatini his etishga va bajarishga qiynaladi.
Mushak tonusining yaqqol namoyon bo‘lgan kamchiliklarida nutq noaniq, tushunarsiz, ovoz manqaliklariga ega bo‘lib nutqning ma’no tomonida, uning intonatsiyali ohang tuzilishida, tempida kamchiliklar kuzatiladi.
Miyachali Dizartriya. Dizartriyaning bu shaklida miyacha va uning markaziy asab tiziming turli bo‘limlari bilan aloqalari jarohatlanadi. Miyachali dizatriyada nutq sekinlashgan jumla oxiriga kelib ovozning o‘chib qolishi bilan tavsiflanadi.Til va lab mushaklari tonusining pasayishi ular uchun xos bo‘lib til ingichka holda og‘iz bo‘shlig‘ida beharakat yotadi, harakatlar tempi sekinlashgan, artikulyatsiya holatlarini his etish va amalga oshirishda qiyinchiliklar, yumshoq tanglay osilib turishi chaynash harakatlarning sustligi, mimikaning cheklanganligi kuzatiladi. Shuningdek nozik maqsadga yunaltirilgan harakatlarni bajarishda tilni bilinar bilinmas titrashi, tovushlarni burunli talaffuz etish kuzatiladi.

DIZARTRIYA TASHXISIGA EGA BO‘LGAN BOLALAR BILAN OLIB BORILADIGAN LOGOPEDIK ISHLAR KETMA KETLIGI

Logoped dastlab bolani artikulyatsion apparat muskullarini bo‘shashtirish uchun logomassaj ishlarini olib boradi.harakatlar peshonaning o‘rtasidan chekkasiga qarab boradi. Logoped barmoq uchlari bilan silash harakatlari orqali bajariladi, ya’ni bu massaj yuzning tonusi oshgan muskullariga qaratiladi, keyingi yo‘nalish qoshlardan boshning sochlar boshlanuvchi qismigacha qaratiladi. 3-yo‘nalish, harakatlar peshona yo‘lidan pastga, lunjlardan bo‘yin va yelka muskullariga qaratiladi. Keyin lab muskullarini bo‘shashtirishga o‘tiladi. Bunda logoped o‘zining ko‘rsatgich barmoqlarini yuqori labning o‘rtasi va og‘izning ikkala tomonidan burchagiga qo‘yadi, pastki lab bilan shunday takrorlanadi, so‘ngra ish ikkala labda o‘tkaziladi. Bu massaj va mashlar natijasida lablar bilan turli diametrdagi yog‘och buyumlarni, konfetlarni ushlab tura olishga erishadi, naycha orqali suv ichishni o‘rganadi. Undan so‘ng esa til muskullarini mashq qildirishga o‘tiladi. Bunday vaziyatda til pastki jag‘ muskullari bilan o‘zaro bog‘liq ekanligini yoddan chiqarmagan yondashish lozim. Logoped ehtiyotkorlik bilan tilni toza doka bilan ushlab, ritmik ravishda tomonlarga tortadi. Asta sekin logopedning yordami kamayib bola mashqni o‘zi bajara boshlaydi. Tilni orqa qismini qo‘zg‘atish va til yordamida tanglayni taqillatish, yutish harakatlarini rivojlantirish bunda logoped tomizgich bilan xalqumning qarshi devoriga suv tomizadi, bu vaqtda bolaning boshi biriz orqaga egilgan bo‘ladi.