Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Январь 2021 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA MATEMATIK TOPISHMOQLARDAN 
FOYDALANISHNING TA’LIMIY AHAMIYATI
Abdurazakova Nilufar Eshonkulovna
Sirdaryo viloyati Guliston shahar 
16-umumta’lim maktabi boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Telefon: [phone]
Annotatsiya. Mazkur maqolada boshlang‘ich sinf matematika darslarida matematik 
topishmoqlar ulardan foydalanishlarda o‘quvchilarda ziyraklik va topqirlikni tarbiyalashda 
topishmoqlarni tutgan o‘rniga to‘xtalib, matematik topishmoqlardan namunalar ko‘rsatib o‘tilgan.
Kalit so‘zlar: matematik topishmoq, she’riy masala, 
Matematik topishmoqlar ham tabiat, jamiyat va inson tafakkurining mahsuli bo‘lib, 
u narsa va hodisalar haqida malumotlar beradi. Matematik topishmoq sodda, aniq, darak gap 
shaklida ifodalashning narsalarga xarakaterli belgilari vositasi bilan anglatib, javob talab qiluvchi
gapdan iborat bo‘ladi. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, topishmoq «so‘z obrazining kalitidir».
Hozirgi paytda ham topishmoqlar o‘zining tarbiyaviy xususiyatini yo‘qotgani yo‘q. 
Matematik topishmoqlar esa yoshlarning fikrlash qobilyatini o‘stirishga xizmat qiladi. Ularni 
ziyraklikka, sinchkovlikka, kuzatuvchanlikka, malum bir poetik fikrni izlab topishga o‘rgatadi.
Matematik topishmoqlar oddiy topishmoqlar kabi topishmoqning javobini topish uchun 
aytilgan matnni yaxshi o‘ylab, nimaga ishora qilayotganini anglab olish, topishmoqning asosiy 
xususiyati va belgilari qaysi narsaga qaratilganligini aniqlab olish kerak bo‘ladi. Topishmoqning 
javobi to‘g‘ri topilsa, o‘sha paytdayoq boshqa jumboq o‘rtaga tashlanadi. Mobodo, javobini 
topishda qiynaladigan bo‘lsa, u holda aytuvchiga «jonlimi», «jonsiz »deb so‘raladi. Unda ham 
javob topishga qiynalsa, «qayerda bo‘ladi», «qattiqmi», «yumshoq» deb so‘raydi. Shundan 
ham topa olmasa u holda topuvchi «shahar berdi». Quyida matematik topishmoqlar namunalari 
keltirilgan: 
Oz qo‘ysang sol deb aytadi
Ko‘p bo‘lsa,ol deb aytadi. (tarozi).
Nozik tili dildirar
Vaqt o‘tganin bildirar (sekund mili).