Тошкент-2021 3 Июнь 2021 10-қисм Тошкент июнь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

1.Xalqona erkalov so‘zlari.
Qani 
toylog‘im,
sen gapir-chi, - deb ota yettinchi o‘g‘liga murojaat qildi. Qani, 
qizalog‘im,
navbat seniki, gapir, bu savolga sen nima deb javob berasan? Qani 
kenjam
, umidim sendan, bo-
lam.
Ushbu uchta gap tarkibida “toylog‘im”, “qizalog‘im”, “kenjam” so‘zlari ishlatilgan bo‘lib, 
ular faqat badiiy nutq taqozosi bilan qo‘llanilgan. Bundan asosiy maqsad otaning qizi va o‘g‘liga 
nisbatan mehr-muhabbatini oshirib ko‘rsatishdir. Shu sababdan ham ota o‘g‘illariga 
“toylog‘im-
toychog‘im”
, 
“kenjam”, 
qiziga 
“qizalog‘im”
kabi erkalov so‘zlarini qo‘llaydi. 
Ey 
padari buzrukvorim
, men sizga nima ham derdim; otam doim sog‘-salomat yursinlar, 
soyai davlatlarida
yigitlik davrini suraylik; chol qizining aqliga 
tasanno aytib:
boshimizda 
so-
yabonimiz
, siz, 
padarimiz
hayotsiz. 
1
Ўринбоев Б. Ҳозирги ўзбек сўзлашув нутқи. –Самарқанд: Университет, 2006. - Б. 96. 
2
Тўхлиев Б. Махсус фанларни ўқитиш методикаси. –Т.: ТДПУ нашриёти. - Б. 51.
3
Иззат Султон. Адабиёт назарияси. –Т.: Ўқитувчи, 1986. - Б. 207.

---

52
Июнь 2021 10-қисм
Тошкент
Ushbu gaplardagi “padari buzrukvorim”, “soyai davlatlarida”, boshimizda soyabonimiz, siz, 
padarimiz”, “tasanno aytib” kabi birikmali ifodalar badiiy nutqqa zeb berish, unga tantanavor ruh 
bag‘ishlash, otaga bo‘lgan hurmat va e’zozni bo‘rttirib ifodalash uchun qo‘llanilgan. 
3. Tilak va faxr-iftixorni qayd qiluvchi iboralar. Xudoga 
ming marta shukurki
; Xudo 
umrin-
gni uzoq qilsin
; 
Baxtimdan o‘rgilayki.
Har bir fikrni aytish oldidan o‘z o‘rni bilan ushbu iboralarning qo‘llanilishi o‘zbek xalqiga xos 
bo‘lgan shukronalik xislatlarini bo‘rttirib ifodalaydi.