Тошкент-2021 3 Июнь 2021 10-қисм Тошкент июнь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Июнь 2021 10-қисм
Тошкент
ERKIN VOHIDOV SHE’RIYATIDA MILLIY RUHIYATNI IFODALOVCHI 
LINGVISTIK BIRLIKLAR
Muzaffarova Zarrina Umarjon qizi
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat 
o‘zbek tili va adabiyoti universiteti 
Lingvistika yo‘nalishi 1-kurs magistranti,
Annotatsiya. 
Maqolada Erkin Vohidov ijodida milliy ruh tasviri hamda milliy ruh tasvirini aks 
ettirgan til birlaklari mazmuniy tahlili yuzasidan mulohazalar keltirilgan.
Kalit so‘zlar. 
Milliy ruh, lingvistik birliklar, Erkin Vohidov, sheʼriyat
Annotation. 
The article comments on the content of the image of the national spirit in the work 
of ErkinVahidov and the content analysis of language units that reflect the image of the national 
spirit.
Keywords. 
National spirit, linguistic units, ErkinVahidov, poetry
Adabiyot ruhimizni, shuurimizni millatparvarlik, vatanparvarlik suvi bilan sugʻoruvchi 
buloqdir. Darhaqiqat, badiiy parchalarda ifodalangan asar mazmun-mohiyati, undagi milliy ruh 
inson ma’naviy komolotida muhim ahamiyat kasb etadi, insonni yurtparvar, elparvar sifatida, 
qadimiy anʼanalarga, urf-odatlarga, qadriyatlarga sodiqlik ruhida tarbiyalashda ahamiyati 
beqiyos desak xato qilmaymiz. Negaki, adabiyot inson ruhiyatini tarbiyalovchi maʼnaviy ozuqa 
hisoblanadi. Shunday mehmondoʻst, tanti, oʻtmishi va kelajagi buyuk boʻlgan el farzandi 
ekanligidan gʻururlanish hissi uni zavqlantiradi, ilhomlantiradi. 
Milliy ruh bu– asrlar davomida biror-bir millatning yashash sharoiti, ijtimoiy-iqtisodiy 
holatlari, boshqa mamlakatlar bilan savdo-sotiq, ma’naviy va madaniy aloqalari, diniy va 
dunyoviy bilimlari natijasida yuzaga keladigan, oʻzga xalqlardan ajralib turishi va xalqning millat 
darajasiga koʻtarilishiga xizmat qiladigan omil boʻlishi bilan birga unin goʻzligini, oʻtmishini, 
bugunini va kelajagini koʻrsatadigan, uning buguni va kelajagini hal qiladigan, millatning ongida 
shakllangan, qalbidan joy egallagan, kelajak avlodga yetkazib beradigan oʻziga xosasarruhi 
hisoblanadi. Adabiyotshunos olim Nurboy Jabbor taʼkidlaganidek, “Mohiyatan umuminsoniyatga 
daxldor boʻlsa-da, adabiyot milliy shaklda namoyon boʻladi. Oʻzida millatning ruhini ifodalaydi. 
Bu xususiyatlar sheʼriyatda, ayniqsa, yaqqolroq boʻy koʻrsatadi” .[1] Xususan, falsafiy sheʼriyat 
sohibi Erkin Vohidov ijodida milliy ruh, oʻzbekning oʻzligi, asliyatini tarannum etish goʻzal 
tashbehlar yordamida takrorlanmas tarzda ifodalash ustuvor. Quyida ijodkorning shunday 
misralaridan koʻrib chiqamiz
Garchi bizdan yuz bor farovon,
Garchi bizdan yuz karra toʻqdur.
Toʻy xarjida yuzta boy Yapon,
Bir kambagʻal oʻzbekcha yoʻqdir.
[5: 641]
Mazkur misralarda oʻzbekning oʻziga xosligi, milliy qadriyatlar ohorli misralarda rangin boʻyo-
qlar bilan ifodalangan. Bunda 
osh, toʻy, bel bogʻlab, toʻy xarji 
jumlalar orqali sheʼriy misralarda-
rangin tuygʻuda oʻzbekning tabiati, milliy xarakteri hajviy kayfiyat bilan ifodalanadi. 
Menga Pushkin birjahonu
MengaBayronbirjahon,
LekNavoiydekbobombor,
Koʻksiosmon, oʻzbegim.
Ushbu “Oʻzbegim” qasidasidan olingan misralarida ham ijodkorning oʻzbek xalqining farzan-
di ekanidan gʻurulanishi va faxr tuygʻusi oʻziga xos faxriya bilan ifodalangan. Bu goʻzal ifoda 
Navoiy, koʻks, doʻppi, oqsut, tuz, oʻzbegim 
jumlalari yordamida hosil qilingan. Milliy ruh, shu el 
farzandi ekanligidan faxrlanish yuqori pardalarda aks ettirilgan. 
Garchishunchamagʻrurtursaham, 
Piyolagaegilarchoynak. 
Shundayekan, manmanliknechun, 
Kibr-u havonimagakerak?
Ushbu “Kamtarlikhaqida”sheʼriningtahlilida ham koʻrishimiz mumkinki, oʻzbek xalqiga, umu-
man sharq xalqlariga xos boʻlgan “kamtarlik” takrorlanmas misralarda original tashbehlar yor-

---

50