Тошкент-2021 3 Февраль 2021 7-қисм Тошкент февраль 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»



Download 2,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/77
Sana24.02.2022
Hajmi2,13 Mb.
#192360
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   77
Bog'liq
7 Filologiya fanlarini rivojlantirish yulidagi tadkikotlar 1 qism

UNLILAR SISTEMASI
O’zbek va rus tillaridagi unlilar bir-biridan anchagina farq qiladi. O’zbek tilida quyidagi unli 
fonemalar mavjud: a, o, i, e, u, o’. Rus tilida ham oltita unli fonema bo’lib, bular quyidagilardir: 
a, o, и, э, у, ы. 
Ammo o’zbek va rus tillaridagi o’xshash fonemalarning ham o’zaro farqli jihatlari mavjud 
bo’lib, bular quyidagi qiyosiy jadvalda aks ettirilgan. (Ruscha harflar tik qavs ichida berilgan). 
UNLI FONEMALARGA QIYOSIY TAVSIF
A unlisi. Bu tovush har ikkala tilda ham bo’g’inning barcha tiplarida kela oladi. Rus tilida bu 
tovushni talaffuz qilishda og’iz o’rtasida keng bo’shliq hosil qilinadi, til uchi o’zbek tilidagiga 
nisbatan biroz orqaroqda bo’ladi, shuning uchun rus tilidagi qattiqroq talaffuz qilinadi. 
va o’unlisi o’zbek tilida ham, rus tilida ham har qanday bo’g’inda uchraydi. Ammo 
o’zbek tilidagi talaffuz jihatidan rus tilidagi dan ancha farq qiladi. O’zbek tilida bu tovush 
tilning tik harakatiga ko’ra quyi keng, labo’larning ishtirokiga ko’ra esa kuchsiz labo’langan 
unlidir. Biroq o’zbek tilida rus tilidagi ga qaraganda ochiqroq va cho’ziqroqdir. Og’izning 


61
Февраль 2021 7-қисм
Тошкент
ochilish darajasi va tilning holatiga ko’ra bu unli unlisiga yaqin bo’lgani uchun ruslar o’zbek-
cha so’zlarni aytishda bu tovushni tarzida talaffuz qilishadi: qozon-казан, bozor-базар, Tosh-
kent-Ташкент kabi. И, i va ы. Rus tilidagi и fonemasi nutqda quyidagicha talaffuz qilinadi: 
tilning o’o’rta qismi tanglayga tomon ko’tariladi, bunda til uchi pastki qatordagi tishlarga te-
gib turadi. Bu fonema rus tilida asosan so’z boshida yoki yumshoq undoshlardan keyin yoxud 
unlilardan keyin keladi. O’zbek tilidagi i ham ko’p holatlarda, asosan arab tilidan o’zlashgan 
so’zlarda, rus tilidagi so’z boshida urg’usiz kelgan ga o’xshash talaffuz qilinadi. Masalan: ivi-
moq-Иван, idish-идёшь, istak-истерика, imkon-иметьЭ va e. Rus tilidagi э fonemasi nutqda 
so’z boshida yoki so’z o’o’rtasida urg’uli bo’g’inda qattiq undoshlardan keyin kelgandagina 
aniqlik kasb etadi: эхо, эра, это, шест, жест, цех. Ushbu tovushni talaffuz qilishda til и 
unlisini talaffuz qilish holatidagidek darajada yuqoriga ko’tarilmaydi, til uchi esa pastki qator 
tishlarga tegib turadi. Bu tovush o’zbek tilidagi ga nisbatan ochiqroq, qattiqroq va cho’ziqroq 
aytiladi. 

Download 2,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish